[UPDATE, 28 MAART 2023]
Op verzoek van de Consumentenbond heeft de Autoriteit Consument en Markt (ACM) zich ook uitgesproken over krimpflatie. Wettelijk gezien is krimpflatie geen misleiding. Volgens de ACM moet dit per geval worden onderzocht en voorgelegd worden aan de Reclame Code Commissie of de rechter. Wel laat een woordvoerder van de ACM over krimpflatie optekenen tegenover het ANP: "De fabrikanten zouden hierover wel duidelijker kunnen zijn. Informeer de consument als de verpakkingshoeveelheid is gewijzigd." Dit is precies wat wij als Foodwatch met onze protestmailactie hopen te bereiken.
Onze krimpflatie-actie hebben we vooral te danken aan de oplettendheid van onze actieve achterban. In tijden waarin torenhoge inflatie op ons budget drukt, krimpt stiekem het formaat of de inhoud van tientallen zo niet honderden voedingsmiddelen, waarbij de prijs per kilo of per liter sterk stijgt. Dat is krimpflatie, je krijgt minder product voor meer geld.
“Vroeger zaten er vijf plakjes ham in een pakje. Nu vier en betaal je er meer voor”
- stakende Utrechtse vuilnisman in dagblad Trouw, 4 februari 2023
Wat te doen tegen deze ‘verborgen inflatie’?
Moeten we alle gewichten en prijzen van de levensmiddelen die we kopen uit ons hoofd leren om ze van week tot week te kunnen vergelijken? Liever niet. Daarom heeft Foodwatch een protestmailactie gelanceerd om transparantie te eisen over deze sluipende veranderingen van formaten en prijzen. We willen duidelijke informatie op de voorkant van levensmiddelen, bij de schapkaartjes en ook in de webshops van supermarkten, met vermelding van eventuele inhoudswijzigingen. Fabrikanten zijn er namelijk wél als de kippen bij om groots op de verpakking te zetten: ‘Nu nog groter formaat!’, ‘Sterk in prijs verlaagd!’. Uit oogpunt van transparantie en wederkerigheid vinden wij dat dit ook de andere kant op moet werken. ‘Helaas, 50 gram minder!’, ‘Nu, 20% duurder!’
In de uitzending van Radar op 27 februari hebben we ons onderzoek nader toegelicht
In Nederland zijn de consumentenprijzen voor voedingsmiddelen het afgelopen jaar met 10,8% gestegen, volgens cijfers van het CBS. Sommige voedingsmiddelen zijn zelfs tussen de 30% en 70% in prijs gestegen. Deze inflatie treft honderdduizenden huishoudens hard. Uiteraard kampen voedselproducenten ook met sterk gestegen kosten voor arbeid, energie en ingrediënten. Om te voorkomen dat de prijs per stuk te hoog wordt of over psychologische barrières heen gaat (bijvoorbeeld wanneer een product van 1,99 meer dan 2,00 euro gaat kosten), kan de verleiding voor fabrikanten groot zijn om het formaat dan maar discreet te verkleinen. Zo verbergen ze vaak de prijsstijging. Het is opvallend, zeker gezien de nog altijd torenhoge omzetten en winsten die voedselfabrikanten en supermarkten maken. Het lijkt alsof de kostenstijgingen in z’n geheel worden afgewikkeld op de consument en nooit op de aandeelhouders.
Een tipgever merkte de oude/grotere en nieuwe/kleinere verpakking van Verkade Café Noir op
In de HEMA Aziatische mix zit 75 gram minder zoutjes merkte een tipgever
We hebben op basis van tips vanuit onze achterban zeven producten onderzocht die dit fenomeen goed illustreren:
We hebben de volgende producenten een brief gestuurd met vragen over het hoe en waarom achter de krimpflatie die we hierbij openbaar maken:
-
Albert Heijn [brief Foodwatch / reactie Albert Heijn]
-
FrieslandCampina/Parrano [brief Foodwatch / reactie FrieslandCampina]
-
HEMA [brief Foodwatch / reactie HEMA]
-
Kellogg’s [brief Foodwatch / geen reactie ontvangen]
-
Pepsico/Lays [brief Foodwatch / reactie Pepsico]
-
Suntory Drinks/Orangina [brief Foodwatch / geen reactie ontvangen]
-
Verkade [brief Foodwatch / reactie Verkade]
Een vijfde minder product, een derde duurder
Het boodschappenmandje met de zeven onderzochte producten heeft 19% minder gewicht gekregen. De prijs per kilo of liter is met 33% gestegen.
Met onze protestmailactie houden we het niet bij de onderzochte voorbeelden. We hebben ook de sectorverenigingen voor de supermarkten en voedselfabrikanten Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) en Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) naar hun positie gevraagd over krimpflatie. En welke rol ze hierin kunnen spelen om meer transparantie te krijgen. Het woord krimpflatie komt (tot en met 27 februari 2023) in zijn geheel niet voor op hun beide websites. Helaas staan beide organisaties ook niet te springen om het voortouw te nemen. Fabrikanten en verkopers houden zich volgens het CBL en FNLI 'netjes aan de wet en aan de regels'.
- CBL [hele correspondentie]
- FNLI [hele correspondentie]
We vragen betrokken merken en fabrikanten om zich in te zetten om consumenten duidelijk te informeren over de aangebrachte wijzigingen. De huidige ondoorzichtigheid is totaal onaanvaardbaar.
STUUR NU EEN PROTESTMAIL >>
“Krimpflatie is oplichting van de consument als er niet duidelijk wordt gecommuniceerd over het verschil in prijs en inhoud.”
- Hoofd marketing van Just Eat Takeaway.com tegenover Marketingtribune.nl, 22 september 2022
Een nieuwe bonnetjes-affarie?
Verborgen inflatie is moeilijk te documenteren omdat je meestal niet beide verpakkingsformaten tegelijkertijd in de schappen zult vinden (al was dat in twee van de acht gevallen uit ons onderzoek wel het geval). Ook zijn niet alle kassabonnen en schapprijzen van een aantal weken, maanden, jaren geleden meer beschikbaar.
Het fenomeen krimpflatie is van alle tijden en niet een recent nieuw fenomeen. Het gaat waarschijnlijk wel nog meer voorkomen omdat fabrikanten krimpflatie vaak rechtvaardigen met de gestegen kostprijzen van hun grondstoffen en energie.
Let op dat wij onze berekeningen al eind 2022 hebben gemaakt. De prijzen van voedingsmiddelen zullen naar verwachting de komende maanden blijven stijgen.
