Illegale handel paardenvlees: transparantie en controles ondermaats

Beeld: still uit RTE documentaire Making a Killing

Naar aanleiding van nieuwe onthullingen in de media over de illegale handel in paardenvlees in Europa, heeft Foodwatch verbeteringen geëist in het Europese voedselcontrolesysteem. We hebben de Europese autoriteiten opgeroepen om uit te zoeken waar de tonnen ongeschikt paardenvlees zijn verkocht en door wie. Consumenten moeten onmiddellijk worden geïnformeerd.

Fraude: omgekatte racepaarden voor menselijke consumptie   

Meer dan tien jaar na het zogenaamde "paardenvleesschandaal" heeft een diepgaand onderzoek van de Ierse publieke televisiezender RTÉ onthuld dat in Ierland met veel renpaarden wordt geknoeid met hun paspoorten of elektronische chips, zodat ze naar de slacht kunnen worden gestuurd. Een tweedelige documentaire, waaraan ook Foodwatch heeft bijgedragen, onthult een enorme fraude waarbij de traceerbaarheid van vlees wordt vervaagd en vlees dat ongeschikt is voor consumptie toch in onze voedselketen terechtkomt. Door de zwakte van het huidige systeem kunnen criminele netwerken opereren in Ierland, Spanje, Duitsland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.
 
"Paardenvlees dat niet is goedgekeurd voor menselijke consumptie komt in onze voedselketen terecht - maar consumenten weten niet waar. Deze fraude is mogelijk omdat het veel geld oplevert met weinig risico om gepakt te worden. In heel Europa zijn de controle-instanties onderbemand en staat voedselfraude niet hoog op de politieke agenda. Criminelen aarzelen niet om de zwakheden in het systeem uit te buiten: weinig controles, nationale databases die niet noodzakelijk met elkaar communiceren en zeer lage straffen als het al tot een veroordeling komt", zegt Ingrid Kragl van Foodwatch, die samenwerkte met RTÉ  aan het onderzoek.

Voor ons is de omvang van het probleem zorgwekkend en vormt het een potentieel gezondheidsrisico voor consumenten. In de afgelopen vijf jaar heeft het Europese systeem voor snelle waarschuwingen voor levensmiddelen en diervoeders (RASFF), waarmee lidstaten informatie over gezondheidsrisico's kunnen uitwisselen, bijna 200 waarschuwingen ontvangen over problemen met de etikettering of paspoorten van paarden die op de Europese markt komen. Telkens ging het om meerdere landen.

1,6 miljoen paardenbiefstukken, waar komen ze vandaan?

Sinds het paardenvleesschandaal in 2013 is de consumptie van paardenvlees gedaald - in Frankrijk bijvoorbeeld van 17% naar 5% nu. Desondanks importeerde Frankrijk in 2023 ongeveer 2.500 ton paardenvlees, waaronder 400 ton uit Ierland, wat overeenkomt met 1,6 miljoen biefstukken van 250 gram. Hun traceerbaarheid wordt nu ernstig in twijfel getrokken. De RTÉ-documentaire laat zien dat bij de handel veel Europese landen betrokken zijn.

Maatregelen verre van voldoende, dit wil Foodwatch

Hoewel de Europese autoriteiten sinds het schandaal in 2013 maatregelen hebben genomen en nieuwe regels hebben uitgevaardigd, zijn deze niet voldoende. We hebben daarom de nieuwe Europese Commissie opgeroepen om een interoperabele Europese database op te zetten om toegang te bieden tot gestandaardiseerde informatie in alle EU-landen en de traceerbaarheid van paardenvlees te vergemakkelijken. Daarnaast zijn meer controles, strenge sancties en transparantie nodig.