4 meest gebruikte leugens en lokkertjes bij afvallen

Foodwatch ziet het steeds vaker: producten in de supermarkt waarop geclaimd of gesuggereerd wordt dat het goed is voor de lijn. Hieronder vallen niet alleen de veelvuldig bekritiseerde 'light'-producten, maar ook verpakkingen waarop staat '0% vet' of 'zonder toegevoegde suikers'. Fabrikanten spelen handig in op het feit dat een groot percentage Nederlanders kampt met overgewicht en een groot aandeel dan ook regelmatig een dieet poging doet. Maar kun je die 'slankepraatjes' van voedselfabrikanten eigenlijk wel geloven? En word je nou echt slanker van 'light'-producten?

Hieronder vertelt foodwatch aan de hand van 4 voorbeelden, gebaseerd op Slankie Smeerkaas Magere Ham, hoe fabrikanten handig gebruik maken van de dieet-hype om jou te overtuigen hun product te kopen. Deze smeerkaas was genomineerd voor het Gouden Windei 2012, de verkiezing voor het meest misleidende product. Slankie Smeerkaas Magere Ham is inmiddels niet meer te koop in de supermarkt, maar voor ons nog altijd een belangrijk schoolvoorbeeld.

1. De calorieën-trukendoos

De toenmalige fabrikant FrieslandCampina beweerde dat je met het eten van Slankie Smeerkaas Magere Ham i.p.v. gewone kaas maar liefst een giga roomijsje met chocola per week bespaart, of 12 pizza’s én 36 stroopwafels per jaar. Dat klinkt wel heel indrukwekkend, maar per dag is het getal ineens een stuk minder bijzonder. Als je je houdt aan de 30 gram kaas die je per dag mag eten, bespaar je slechts 40 kcal! Op een calorieinname van 2.000 kcal per dag is dit maar een schijntje. En dan gaat Slankie er bovendien vanuit dat je elke dag Slankie smeert.

Daar komt nog eens bovenop dat consumenten geneigd zijn om meer van een product te eten als het 'slank' is. Dit benadrukt Slankie ook nog even extra: "als je flink lekkerbekt met Slankie, kan je niks gebeuren met de feestdagen". Met als resultaat dat het mogelijk dus zelfs geen enkel effect heeft. Hoewel.. de producent heeft je ondertussen wel een flink aantal kuipjes aangesmeerd...

2. Dubbele boodschap

Maar daar hield Slankie niet op. Op de website van deze misleider schitterde de nieuwe campagne: 'Maak je snack Slankie'. Foodwatch was verbijsterd. Slankie liet een hele pizza zien, die is opgeleukt met Slankie Smeerkaas. Vervolgens staat erbij: 'slechts 85 kcal'. De waarheid is dat alleen de smeerkaas die je extra op de pizza doet 85 kcal bevat. De pizza zelf bevat al snel meer dan 700 kcal. Zelfs zonder kaas.

De snack blijft een snack. Die wordt niet ineens 'slank' omdat je er Slankie op smeert. Zeer misleidend, vindt foodwatch. Helemaal gezien het feit dat de kennis van consumenten over de hoeveelheid calorieën in producten nog enigszins beperkt is. Bovendien is het te gek voor woorden dat een fabrikant die haar consumenten zogenaamd goede eetgewoontes aan wil leren, ondertussen wel het eten van ongezonde voedingsmiddelen zoals pizza promoot. Hoezo dubbele boodschap?

3. Blijf vooral kopen!

Je kent het wel: hebbedingetjes sparen. Vaak is deze marketingtruc gericht op kinderen, denk bijvoorbeeld aan voetbalplaatjes, moestuintjes en wuppies. Maar ook volwassenen worden op deze manier aangezet om meer producten van de betreffende fabrikant te kopen. Opnieuw kijkend naar Slankie: in 2011 konden consumenten 'motivatie-bedeltjes' sparen, die je hielpen herinneren aan nieuwe gezonde gewoontes.

Elke maand kon er een nieuwe bedel worden gespaard, die ieder minstens 3 actiepunten kost. Consumenten moesten dus drie kuipjes Slankie kopen voordat er een bedel werd gespaard. En dat iedere maand. Want wie de eerste bedel heeft, wil er natuurlijk meer. Met wellicht ook als consequentie dat consumenten meer eten, om het kuipje leeg te krijgen en snel door te kunnen sparen. Bij elkaar kost de armband 70 euro aan kuipjes, waarmee er wel ruim 5.000 calorieën geconsumeerd worden.

Een lucratieve zet om de verkoopcijfers hoog te houden. Op Distrifood.nl, de nieuwssite voor supermarkten, stond het volgende te lezen: "Heel 2011 zorgen we zo elke maand voor een nieuwe impuls op jouw margerijke Slankie omzet. Wat ons betreft een goede gewoonte!" Slankie denkt dus niet aan jouw slanke lijn, maar vooral aan hoe ze consumenten kunnen binden aan hun product om zo hun eigen winst zeker te stellen.

4. De 'light'-mythe

Dit is de bekendste van allemaal. Fabrikanten suggereren een 'light'-product, door de term er letterlijk op te zetten, dan wel met de kleur blauw en andere claims als 'minder suiker' te spelen. Ondertussen zwijgen ze glashard over de dikmakers die er (nog steeds) in schuilgaan.

De term 'light' is verwarrend voor consumenten. Want wat betekent het eigenlijk? Een 'light'-product moet minstens 30% minder van bijvoorbeeld suiker of vet bevatten. Dit is onzinmarketing, omdat het wat calorieën betreft geen verschil hoeft te maken. Wat het extra misleidend maakt is dat er voor het weglaten van een zogenaamd 'dikmakend' ingrediënt, er vaak anderen worden toegevoegd. Dit om niets af te doen aan de smaak. Bevat een product bijvoorbeeld 30% minder vet? Dikke kans dat er extra suikers zijn toegevoegd en andersom.

Neem het voorbeeld van Calvé pindakaas light. Het product mag dan 30% minder vet bevatten dan de gewone variant, je krijgt er 60% meer suiker voor in plaats! Per 100 gram bevat de pindakaas slechts 13% minder calorieën. Maar wat heb je liever, de natuurlijke vetten uit pinda's of toegevoegde geraffineerde suikers? Zeg het maar. Hetzelfde gebeurt ook weer bij Slankie Smeerkaas Magere Ham. De smeerkaas bevat inderdaad minder vet dan gewone smeerkaas, maar Slankie stopt wel suiker in de magere ham. In de 'magere' ham nog wel. Opnieuw bewijs van het feit dat je als consument altijd goed op moet blijven letten.

De moraal van het verhaal

Veel fabrikanten doen er alles aan om consumenten aan hen te binden en je zoveel mogelijk van hun product te laten kopen. Het feit dat er zo verschrikkelijk veel dieet- en lightproducten op de markt zijn komt niet omdat de fabrikant iets wil doen aan de huidige obesitasepidemie. Of omdat ze graag willen dat de Nederlandse consument lekkerder in zijn of haar vel zit. Het gaat gewoon om omzet.

Wat we eerder al stelden: de industrie creëert aan de ene kant een probleem: o.a. dankzij alle bewerkte ongezonde producten die overal verkrijgbaar zijn is er sprake van overconsumptie. Het resultaat is overgewicht, hart- en vaatziekten en diabetes. En aan de andere kant biedt de industrie maar wat graag producten aan die consumenten de schijnillusie geven dergelijke problemen weer op te lossen. Zo creëer je een markt die zichzelf in stand houdt.

Daarom is het belangrijk dat je er niet automatisch vanuit gaat dat de fabrikant jou het volledige verhaal vertelt in reclame-uitingen. Lees altijd de ingrediëntenlijst en kijk hoeveel calorieën, maar ook hoeveel vet, suiker en zout een product bevat. En vergelijk dit met de 'gewone' variant. De ene consument wil namelijk wel liever de natuurlijke vetten uit pinda's, in plaats van suiker in de 'light'-variant. Wil je afvallen? Vaar dan niet blind op dergelijke producten maar probeer meer te bewegen en gezonder te eten.

Help mee!

Foodwatch is jouw voedselwaakhond. We komen op voor jouw recht op eerlijk, gezond en veilig voedsel. We ontvangen geen subsidie van de overheid en accepteren geen geld van de levensmiddelenindustrie. Wij eisen dat voedselproducenten vertellen wat er werkelijk in ons eten zit. Je kunt dat als consument niet alleen. Daarom is een organisatie als Foodwatch hard nodig. Kijk wat jij nog meer kunt doen >>