Gesjoemel met giftig sesamzaad

Er is een groot voedselschandaal aan de gang, terwijl niemand er in Nederland wakker van lijkt te liggen. Hoe kan dat? Terwijl het sesamzaadschandaal groter en groter wordt? Al maanden is Europa in de ban van met gif verontreinigd sesamzaad uit India. Er worden in de landen om ons heen nog dagelijks producten met sesam van de markt gehaald. Maar in Nederland…?

Het voedselschandaal rondom met ethyleenoxide besmet sesamzaad - een giftige stof die in Europa is verboden - blijft verontrustende vormen aannemen. Ethyleenoxide is een gasvormig ontsmettingsgas dat mutageen, kankerverwekkend en geslachtsorgaan verstorend is. Het wordt in de landbouw gebruikt om gewassen te ontdoen van ongewenste verontreiniging. Zo kun je bijvoorbeeld een partij sesamzaad die is besmet met salmonella ‘schoon’ maken door er ethyleenoxide over te spuiten. Vanwege de hoge gezondheidsrisico’s wil je dat alleen niet aantreffen in je sesambrood, toast, tahin of sesambagel. In Europa is ethyleenoxide verboden, maar in landen als India is het gebruik ervan dagelijkse praktijk. Import uit India of andere landen ethyleenoxide wordt gebruikt, kan dus risico’s met zich meebrengen. En het risico is helaas realiteit geworden.   

Een voedselschandaal van wereldformaat

Hoe het sesamschandaal begon… Na een controle in België op 9 september 2020 (al bijna een half jaar geleden dus!) zijn de EU-lidstaten er via het Europese waarschuwingsnetwerk, het zogeheten Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF), op geattendeerd dat duizenden tonnen sesamzaad uit India resten ethyleenoxide bevatten. Dit sesamzaad had de Europese maximaal toegestane limiet van 0,05 milligram per kilo overschreden. En ook nog eens flink, er is tot wel 186 milligram ethyleenoxide per kilo gemeten. Haast 4.000 maal de toegestane limiet! 

Tot overmaat van ramp is dit uit een test naar boven gekomen die al op 29 juli 2020 is genomen. Hoe kan het dat het een volle maand moet duren voordat alle alarmbellen zijn gaan rinkelen? En nog merkwaardiger: foodwatch waarschuwde al op 23 september dat Albert Heijn zijn sesambagels terughaalde in verband met de verontreinigde sesamzaadjes. De NVWA meldde dit een dag na ons, op 24 september. De NVWA heeft nog later, pas op 13 oktober 2020, een openbare pagina op haar website aangemaakt met een overzicht van de voedselproducten die uit de handel zijn genomen. In Nederland zijn tientallen tot honderden producten (niemand weet precies hoeveel!) uit winkels teruggetrokken, waaronder ook biologische producten met sesam. 
 
Dit kunnen we niet anders opvatten dan zeer ernstig! Ethyleenoxide levert weliswaar geen groot gevaar op als het in zeer kleine hoeveelheden wordt geconsumeerd. Maar de mate van verontreiniging waarmee we afgelopen maanden zijn geconfronteerd vormt "een ernstig risico voor de menselijke gezondheid, omdat ethyleenoxide is ingedeeld als mutageen, kankerverwekkend of verstorend voor de voortplanting", aldus de Europese Commissie. 

Nederlanders geen sesam-eters?

De lijst van teruggehaalde producten op de Nederlandse markt, die je kunt raadplegen op de site van de NVWA, verandert al sinds 23 december niet meer. In totaal zijn er 16 meldingen gemaakt door de NVWA om Nederlandse consumenten te waarschuwen. Dat is vreemd, want in bijvoorbeeld België en Frankrijk worden nog dagelijks producten teruggehaald en vermeld. In Frankrijk staat de teller zelfs al boven de 3.500 teruggeroepen voedingsmiddelen. Eten we in Nederland zoveel minder sesam? We hebben bij de NVWA opheldering gevraagd.  
 
En wat doet Brussel inmiddels, is er aan een oplossing gewerkt? Na een spoedvergadering van de Europese Commissie in oktober is overeengekomen dat al het verontreinigde sesamzaad uit de handel moeten worden gehaald. Bovendien moet 50% van het sesamzaad uit India worden getest op de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelenresiduen. Oftewel, de andere 50% mag zomaar door? De Fransen controleren momenteel 100%, wij hebben aan de NVWA gevraagd dit ook in Nederland te doen. 
 

100% bescherming graag!

Maar al te vaak zijn besmette producten intussen al opgegeten door nietsvermoedende consumenten. Soms dus zelfs meerdere maanden voordat er ergens in Europa een alarmbel afgaat. Eén ding is zeker: aan de ondoorzichtigheid van de levensmiddelenmarkt en stroperigheid bij voedselveiligheidsinstanties moet in Nederland en Europa een einde komen. We worden nog altijd niet goed beschermd. Het sesamzaadschandaal is het zoveelste flagrante geval van de gevaarlijke veiligheidsrisico’s die in de voedselketen rondwaren en die foodwatch al jaren aan de kaak stelt.
 
We zullen het niet opgeven. Als voedselwaakhond blijven we druk uitoefenen op de verantwoordelijken en blijven aandringen op een systeem dat ons beter beschermt. We eisen dat alle sesamproducten en -partijen die besmet zijn met ethyleenoxide teruggehaald worden. Gister, vandaag en morgen!