Het gevaar van minerale oliën
De geschiedenis van onze strijd tegen minerale oliën
Er zijn acties waarmee we snel resultaat boeken, maar er zijn ook acties waar een ontzettend lange adem voor nodig is. We praten je bij over onze campagne tegen minerale oliën. Deze worden ervan verdacht kankerverwekkend te zijn en schade toe te brengen aan je DNA. Toen we deze campagne 10 jaar geleden lanceerden, konden we niet vermoeden wat dit allemaal zou losmaken. Eén ding hebben we wel geleerd: een flinke portie geduld en doorzettingsvermogen zijn onmisbaar bij dit soort campagnes. Gelukkig hebben we al veel bereikt in onze strijd tegen minerale oliën. Welke successen we hebben geboekt én wat ons nog te doen staat lees je in dit artikel.
Hoe het begon...
2012
Het begon allemaal eind 2012 bij onze Duitse collega’s. We nemen je even mee terug in de tijd... Na onderzoek blijkt dat de kartonnen verpakking van populaire adventskalenders is vervuild met talrijke chemische residuen, waaronder de inkt die minerale olie bevat. Deze schadelijke residuen zijn terecht gekomen in de vulling van de chocolaatjes. In die tijd zijn er nog geen wettelijke maximumwaarden voor het gehalte aan minerale olie in levensmiddelen - ook niet in kinderproducten.
Lees hier meer over onze acties tegen minerale oliën >>
2013
In 2013 krijgen onze Duitse collega’s een telefoontje van een klokkenluider uit de voedingsindustrie, die belangrijke achtergrondinformatie geeft over minerale oliën in voedsel. Wij verdiepen ons in dit onderwerp en spreken met talloze deskundigen over de eventuele gevaren van voedselverpakkingen met schadelijke residuen.
Ons grote onderzoek
En dan komt 2015: een jaar vol actie. Wij publiceren de resultaten van het eerste internationale onderzoek naar minerale oliën. We slaan de handen ineen met onze collega's van de foodwatch-kantoren in Duitsland en Frankrijk en analyseren samen 120 levensmiddelen. Met schokkende resultaten: 43 procent bevat de bijzonder gevaarlijke "aromatische" minerale oliën, die ervan worden verdacht kankerverwekkend te zijn en schade toe te brengen aan het genetisch materiaal. Onze eis aan de EU-Commissie: voer eindelijk grenswaarden in voor alle kartonnen voedselverpakkingen!
Het onderzoek doet veel stof opwaaien: meer dan 115.000 mensen uit Nederland, Frankrijk en Duitsland steunen ons e-mailprotest. De eerste fabrikanten veranderen als gevolg daarvan hun verpakkingen en de detailhandel verzoekt hun leveranciers verontreiniging met minerale olie te vermijden. Maar de verhoopte doorbraak - eindelijk duidelijke grenswaarden - blijft uit. We laten ons niet ontmoedigen, we testen meer producten en eisen dat ze worden teruggeroepen.
De Europese Commissie schiet in actie...
2017
In antwoord op ons grote onderzoek kondigt de EU-Commissie aan toe te zien op minerale olie in levensmiddelen. Achter de schermen zijn deskundigen zeer ontevreden over de grotendeels stagnerende situatie. Zij geven met name twee spelers de schuld: Nestlé en Danone, die de geldigheid van de analysemethoden in twijfel trekken. Het is ons duidelijk: we moeten nu doorpakken, en dat doen we door opnieuw te testen.
2019
In oktober 2019 slaan we opnieuw de handen ineen met de foodwatch-kantoren in Berlijn en Parijs en publiceren we weer een groot onderzoek: nu naar residuen van minerale oliën in babymelkpoeder. Drie laboratoria onderzoeken onafhankelijk van elkaar en met verschillende analysemethoden de producten. Wij zien er nauwlettend op toe dat de testprocedures voldoen aan de verordeningen van de EU-Commissie, die in april 2019 zijn gepubliceerd. Het - opnieuw - schokkende resultaat: zuigelingenmelk van Nestlé en Novalac is verontreinigd met minerale olie.
Dan gaat alles heel snel: een dag later informeert de EU-Commissie alle lidstaten via haar waarschuwingssysteem. Terwijl de telefoons van alle foodwatch-kantoren roodgloeiend staan van bezorgde ouders, gaat Nestlé onbewogen door met de verkoop van producten. Het melkpoeder is "absoluut veilig", beweert de voedselgigant.
Maar de deskundigen van de EU zijn het er over eens: de laboratoria van de industrie hebben geen residuen gevonden, omdat ze een onjuiste onderzoeksmethodologie gebruiken!
(Minerale) palmolie
2020
Het minerale olie-schandaal blijft zich verder ontwikkelen. We vernemen van een journalist van Reuters in Maleisië dat Nestlé druk uitoefent op palmolieleveranciers, om de residuen van minerale olie in palmolie te verminderen. De producenten hadden blijkbaar palmpitten in stukken geslagen op hete asfaltoppervlakken en gebruik gemaakt van machinesmeermiddelen die niet geschikt zijn voor levensmiddelen. Hierdoor sijpelen schadelijke bestanddelen van ruwe olie in 's werelds meest geconsumeerde spijsolie. Wij weten nu dat de verontreiniging met minerale olie van babymelk grotendeels afkomstig moet zijn van palmolie. En wij zijn ervan overtuigd dat Nestlé en Co dit veel eerder hadden kunnen - en moeten - weten. Een zeer kwalijke zaak!
In de zomer van 2020 is het deskundigenpanel van de EU-Commissie het voor het eerst eens over een grenswaarde voor minerale olie. In de hele EU moeten alle babymelkproducten nu vrij zijn van minerale oliën waarvan vermoed wordt dat ze kanker veroorzaken. Dat is natuurlijk goed nieuws voor miljoenen pasgeborenen. En een groot succes van ons werk. Maar helaas geldt het alleen voor babymelkpoeder. We zijn wel weer een stap dichter bij ons doel: een strikte maximumwaarde voor gevaarlijke minerale oliën in alle levensmiddelen.
We zijn er nog niet...
En nu?
Dit feitenrelaas spreekt natuurlijk boekdelen over het niveau van de consumentenbescherming in Nederland en de EU. Het is van de zotte dat wij als foodwatch, een door burgers gefinancierde NGO, deze hele dure laboratoriumanalyses moeten doen - die keer op keer tot schokkende resultaten leiden. Dit is een taak van onze overheid en de EU! Zij moeten erop toezien dat de volksgezondheid niet in gevaar komt. Zij moeten levensmiddelengiganten zoals Nestlé en Danone ertoe dwingen hun producten te vrijwaren van de al jaren bekende gezondheidsrisico's. Voor ons is één ding heel duidelijk: zolang consumenten onvoldoende beschermd blijven tegen schadelijke minerale olie, blijven wij campagne voeren. Je hoort van ons!