Kandidaten voor het Gouden Windei 2020
De jaarlijkse publieksverkiezing van foodwatch voor het meest misleidende voedselproduct, het Gouden Windei 2020, gaat van start. De vijf genomineerde voedingsproducten dit jaar zijn (in willekeurige volgorde): Nutella Cups (Ferrero), Philadelphia truffel (Mondelez), Zonnatura Groene thee Açai (Wessanen), Appelsientje Vers geperst (Riedel), en Be-Kind Protein (Mars).
Foodwatch maakt genomineerden Gouden Windei bekend bij Kassa
Kijk Kassa terug!
Foodwatch spreekt over vijf sterke kandidaten. Zo zit er in Philadelphia truffel maar 0,07% zomertruffel, dat is tot ruim 50x minder dan andere voedsingsmiddelen 'met truffel'. De hippe proteïne-bar Be-Kind van Mars speelt in op een sportieve en gezonde levensstijl, maar bestaat voor de helft uit suiker en vet. Daarvoor moet je inderdaad flink sporten. Nutella Cups kosten omgerekend per kilo ruim 15 euro meer dan gewone glazen potten van de bekende hazelnootpasta. Geldklopperij van fabrikant Ferrero. Al dat plastic is slecht nieuws voor de planeet. Het milieu en consumenten betalen de (hoofd)prijs. Wessanen stopt in de Zonnatura Groene thee Açai slechts 0,5% van de naamgever en hoofdsmaakmaker van het product. Hoezo zit er wel 40% van de goedkopere Aronia-bes in? Een klassiek lokingrediënt! En Appelsientje Vers geperst uit het koelschap wordt gemaakt van sapconcentraat en is maandenlang houdbaar, net als de ongekoelde sinaasappelvariant Appelsientje Puur sap. Hoezo 'vers'? Vooral de consument wordt uitgeperst. Iedereen kan tot en met 9 december 16.00 uur zijn of haar stem uitbrengen via de stempagina.
Genomineerden passen hun product vaak aan naar aanleiding van de nominatie. Vorig jaar paste Albert Heijn z'n twee genomineerde producten aan. In 2018 pasten vijf van de acht kandidaten hun product aan. In 2017 wijzigden zelfs zes van de zeven kandidaten hun product, zoals Unilever en Aldi. Alleen het maïsbrood van de uiteindelijke winnaar Jumbo bleef ongewijzigd.
Voedselproducenten zoeken doelbewust de grens tussen marketing en misleiding op. En vaak genoeg gaan ze er overheen... Misleiding bestaat bij de gratie van stilte. Met de verkiezing om het Gouden Windei doorbreken we die stilte. Stem nu!campaigner foodwatch Nederland
Selectie kandidaten
Aan de hand van eigen onderzoek en ruim honderd klachten via het Meldpunt Misleiding van foodwatch, zijn de genomineerden geselecteerd die het nogal bont maken. Zij komen in aanmerking voor de prijs van het meest misleidende voedselproduct: het Gouden Windei.
Wetgeving en handhaving schiet tekort
Er is amper wetgeving tegen misleiding. In Europese regels (verordening 1169/2011) is vastgelegd dat misleiding verboden is, zonder echter te bepalen waar de grens ligt. Naast gebrekkige wetgeving, speelt ook de gebrekkige handhaving van de wet een negatieve rol. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) die moet beoordelen of consumenten misleid worden, is structureel onderbezet en heeft zelf eens eerder toegegeven op hun site: "meldingen over misleiding neemt de NVWA niet direct in behandeling" (inmiddels van hun website verwijderd). Daarnaast wordt er geen capaciteit vrijgemaakt voor inspectie en handhaving op voedselintegriteit, zoals: kloppen alle keurmerken, klopt de herkomst van producten? Onderzoeksbureau Deloitte concludeerde onlangs in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit over de toereikendheid van de NVWA: "Het domein [Toezicht op producten, red.] kan onvoldoende tijd besteden aan de controle op (misleidende) etikettering." Hierdoor is er "risico op misleiding van de consument en de volksgezondheid door onjuistheid van etikettering van het product".
Bovendien heeft de overheid zelfregulering door de voedselindustrie hoog in het vaandel staan. Producenten maken misbruik van de gebrekkige wetgeving en handhaving. Het geeft hen de ruimte om misleidende voedselverpakkingen ongestoord in het winkelschap te houden.