Handelsverdragen

Wat is het probleem?

De Europese Unie onderhandelt sinds 2013 met de Verenigde Staten over een vrijhandelsverdrag met de naam TTIP (trans-Atlantisch handels- en investeringsverdrag). De bedoeling is dat het vrije verkeer van goederen eenvoudiger wordt én flink toeneemt.

Probleem is dat de vertegenwoordigers van grote industrielobby's zijn aangeschoven bij de politieke onderhandelaars. Zij mogen meepraten over onderwerpen als de toekomstige normen op het gebied van milieu, dierenbescherming en consumentenrechten. En die onderhandelingen vinden plaats achter gesloten deuren!

Van een democratisch proces waarbij burgers inspraak hebben is geen sprake. De onderhandelingen worden gevoerd door niet gekozen ambtenaren.  Pas aan het eind, als de plannen klaarliggen, mag het Europees Parlement het complete voorstel één keer goed- of afkeuren. Europarlementariers hebben echter weinig tot geen toegang tot de onderhandelingen en kunnen dus geen afgewogen en geïnformeerde beslissing nemen.  Ook is het nog onduidelijk of nationale parlementen iets te zeggen krijgen over TTIP. En dat terwijl dit verdrag grote invloed op Europese (en Amerikaanse) burgers zal hebben. Elke keer dat de rechten van consumenten uitgebreid dreigen te worden, zal de industrie met dit verdrag zwaaien.

De grootste bedreiging van het vrijhandelsverdrag TTIP is bovendien niet de verzwakking van de bestaande normen. Noodzakelijke verbeteringen op gebied van milieu-, dierenwelzijns- en consumentenrechten zouden vrijwel onmogelijk worden gemaakt, omdat regelgeving door zowel de EU als de VS moet worden goedgekeurd.

De Amerikaanse onderhandelaars lieten al in een vrij vroeg stadium weten van welke Europese gezondheids- en veiligheidsnormen ze af wilden. Eén daarvan is het cruciale voorzorgprincipe – de zwaarbevochten basis voor veel consumentenbescherming. In de EU geldt: als er gegronde verdenkingen zijn dat een product schadelijk kan zijn, wordt het verboden. Maar in de VS geldt precies het omgekeerde. Zolang de schadelijkheid niet bewezen is, mag het product verkocht en gebruikt worden.

In de huidige plannen gaan de onderhandelaars nog een stap verder. Zij willen dat bedrijven straks een klacht kunnen indienen, als ze kunnen aantonen dat politiek beleid tot economische schade leidt. In gewone mensentaal: politici kijken wel uit om wetten te maken die consumenten beschermen (en economisch nadelig zijn voor bedrijven). Dat kan ze op een flinke schadeclaim komen te staan. Dit mechanisme heet het investor-state dispute settlement (ISDS). 

Wat betekent dit voor jou?

Vrijhandelsverdrag... dat klinkt saai! Maar de consequenties voor jou als consument zijn groot. Een belangrijke Europese verworvenheid is ons voorzorgprincipe. Hoewel dit momenteel lang niet altijd consequent wordt toegepast, is het uitgangspunt wel heel belangrijk. Het helpt jou te beschermen tegen ongezond en onveilig voedsel.

Ook andere Europese regels die de kwaliteit en veiligheid van ons voedsel waarborgen, kunnen mogelijk door de VS en de voedselindustrielobby onderuit geschoffeld worden. En de ruimte voor toekomstige verbeteringen wordt bij invoering minimaal. In dat hele proces hebben jij en wij niets in te brengen. Transparantie? Zelfs de gedachte daaraan komt schijnbaar niet voor in de onderhandelingen rond het TTIP.

Wat is de stand van zaken?

De commissie die namens de EU over het TTIP onderhandelt, krijgt sinds januari 2014 advies van een club lobbyisten van de voedsel- en landbouwindustrie. Oorspronkelijk was het plan om al in 2014 met een vrijhandelsverdrag te komen. Dat bleek onrealistisch:  men verwacht nu in 2016 een akkoord te bereiken.

Ook is er de afgelopen jaren onderhandeld over een vrijhandelsakkoord tussen de EU en Canada (CETA). Over de inhoud van dit akkoord, waarin ook ISDS is meegenomen, is inmiddels overeenstemming. Indien het wordt ingesteld geldt het als blauwdruk voor het vrijhandelsakkoord TTIP tussen de EU en de Verenigde Staten. Het accepteren en invoeren van CETA zal naar waarschijnlijkheid in 2016 plaatsvinden.

foodwatch is er samen met 390 maatschappelijke organisaties van overtuigd dat TTIP en CETA vooral grote bedrijven dienen, niet de Europese burgers. Maar de Europese Commissie heeft ons gezamenlijke verzoek tot het starten van een officieel burgerinitiatief afgekeurd. Toch hebben we besloten de petitie alsnog door te zetten. We willen politici tonen hoe bezorgd en verontwaardigd Europese consumenten zijn over deze verdragen. Uiteindelijk hebben een recordaantal van bij 3,3 miljoen Europeanen hun handtekening gezet onder de petitie. In Nederland verzamelde foodwatch hiervoor de meeste handtekeningen.

Ook in Nederland zetten wij ons actief in tegen TTIP en CETA. Wij eisen dat onze regering eerlijk communiceert over TTIP en CETA, en geen schone schijn probeert te spelen. We verrichten daarnaast onderzoek in samenwerking met academici uit heel Europa en gerennomeerde onderzoeksbureaus. In deze campagne werken we veel samen met andere organisaties in Nederland met wie we bijeenkomsten en demonstraties organiseren. Tot slot is foodwatch initiatiefnemer van het Platform TTIP CETA referendum. Als TTIP en CETA niet van tafel gaan willen wij namelijk dat hier een referendum over komt.

Teken hier onze petitie voor een referendum over CETA en TTIP.

Wat wil foodwatch?

Economische belangen mogen nooit vóór de belangen van consumenten en het milieu gaan. Het voorzorgprincipe moet de basis zijn van elk consumentenbeleid. foodwatch eist dat áls er een vrijhandelsverdrag komt, dit voldoet aan strenge internationale normen voor consumentenbescherming. Bovendien moeten deze normen voortdurend aangepast en verbeterd kunnen worden.

Het kán niet zo zijn dat bijvoorbeeld het verkeerslichtsysteem, waarvoor veel consumentenorganisaties al jaren pleiten, straks niet ingevoerd mag worden omdat dit strijdig is met het TTIP. De internationale handel moet zich aanpassen aan nieuwe, en juist strengere normen voor consumentenbescherming. Niet andersom.

foodwatch heeft geen vertrouwen meer in de huidige onderhandelingen en roept consumenten en politici op om zich tegen TTIP en CETA uit te spreken. De onderhandelingen zijn sinds de start niet transparant geweest, en worden zwaar beïnvloed door lobbyisten en het bedrijfsleven. De inzet van het akkoord dient alleen de belangen van grote bedrijven en gaat ten koste van onze democratie en de consumentenbescherming. Wij roepen daarom op tot een stop van de huidige onderhandelingen. TTIP en CETA moeten van tafel!