Voedingsindustrie blijft wetenschap gebruiken als marketing
Gelukkig helpt actie! Wij zetten de strijd voort
Zo’n jaar geleden zijn we een nieuwe campagne gestart: Stop de uitverkoop van wetenschap! Met onze rapporten en acties tonen we aan hoe de voedingsindustrie de wetenschap voor haar kar spant, zélfs om schadelijke producten te promoten. Dit is kwalijk voor de consument. Hier komt nog eens bij dat er te weinig transparantie is over financiering van wetenschap(pers) door de voedingsindustrie.
Onze campagne heeft al heel wat zoden aan de dijk gezet, met mooie successen! Toch is er nog werk aan de winkel.
Overwinning! WUR erkent tekortkomingen rond transparantie
Ons rapport ‘Transparantie over nevenwerkzaamheden – Wageningse voedingswetenschappers overschrijden de regels’ heeft Wageningen University & Research (WUR) onmiddellijk aangezet tot actie! Uit ons onderzoek blijkt dat bijna de helft van de bijzonder hoogleraren voeding op WUR niet voldoet aan de regels rondom transparantie: ze maken hun nevenwerkzaamheden niet (allemaal) openbaar toegankelijk. Dit is problematisch: iedereen moet kunnen nagaan of er sprake is van eventuele belangenverstrengeling, of hier in ieder geval waakzaam voor zijn.
We hebben ons rapport opgestuurd naar WUR, de Vereniging van Universiteiten (VSNU) én het ministerie van Onderwijs. Mét succes! WUR belooft beterschap:
“WUR heeft alle buitengewoon hoogleraren nogmaals benaderd en dringend verzocht de tekortkomingen rond nevenwerkzaamheden in het systeem op korte termijn aan te passen! Het registreren van de nevenfuncties van (bijzonder) hoogleraren blijft prioriteit binnen WUR en zal blijvend onder de aandacht worden gebracht en worden gemonitord.”
Ons rapport heeft zelfs tot Kamervragen aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap geleid. Wij hoopten dat ook minister van Engelshoven stappen zou ondernemen tegen het gebrek aan transparantie, maar het antwoord is helaas behoorlijk teleurstellend. De verantwoordelijkheid ligt enkel bij de universiteiten, aldus de minister. Makkelijk gezegd, nu het ministerie samenwerking tussen universiteiten en bedrijven alleen maar bejubelt en tegelijkertijd bijna niets doet om dit in goede banen te leiden. Zoals we beschrijven in ons Manifest tegen de uitverkoop van wetenschap, moet ook de overheid actie ondernemen!
Foodwatch waarschuwt voor WURILEVER
WUR onderneemt na ons rapport dan wel actie tegen het gebrek aan transparantie, maar ondertussen zwaait de voedingsindustrie nog steeds met de scepter. Wageningen University & Research staat bekend om haar samenwerking met de voedingsindustrie. Heel opvallend is bijvoorbeeld het gebouw van Unilever op de campus van WUR, dat eind 2019 werd ingewijd. Foodwatch waarschuwde al bij de opening van het Unilevergebouw voor de gevaren van belangenverstrengeling en gestuurd onderzoek. Een nieuw onderzoek van Het Onderzoekslab wijst uit dat we ons terecht zorgen maken:
“De WUR zegt dat de wetenschap die samen met het bedrijfsleven tot stand komt onafhankelijk is, maar uit ons onderzoek blijkt dat bedrijven als Unilever in elke stap van het proces een vinger in de pap hebben. De verantwoordelijkheid voor het bewaken van de wetenschappelijke integriteit wordt bij de individuele onderzoeker gelegd, wiens ruimte om onafhankelijk te opereren steeds kleiner wordt.”
Suikerindustrie ter verantwoording geroepen
Ons rapport 'Big Sugar in Nederland – De versmelting tussen wetenschappers en de suikerindustrie’ is ingeslagen als een bom. Uit het rapport blijkt dat ‘Big Sugar’ in Nederland, via het ‘Kenniscentrum Suiker & Voeding’ (KSV, gefinancierd door Suiker Unie), in grote lijnen dezelfde strategieën als 'Big Tobacco' gebruikt om de wetenschap te beïnvloeden. Dit kan de wetenschappelijke consensus verstoren, invloed hebben op voedingsbeleid en verwarring zaaien bij de consument.
Ons rapport heeft tot een groot debat in de media geleid, met onder meer berichtgeving door ANP, de Telegraaf, Zembla en in talrijke vakbladen. Niet alleen KSV heeft verantwoording moeten afleggen, zelfs de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) is om een reactie gevraagd. De voedingsindustrie is dus gewaarschuwd: voedselwaakhond foodwatch laat misstanden niet zomaar passeren.
Maar leert de industrie van haar fouten?
Kenniscentrum Suiker & Voeding lijkt zich echter te blijven voordoen als onafhankelijk onderzoekscentrum. Zo heeft een foodwatcher ons getipt over de nieuwsbrief (december 2020) van NVvPO, de belangenvereniging voor praktijkondersteuners. Richt KSV haar pijlen nu ook op praktijkondersteuners en -verpleegkundigen? NVvPO zou beter onafhankelijke informatie over suiker verschaffen, in plaats van reclame te maken voor KSV en haar financier Suiker Unie.
Bron @NVvPO, nieuwsbrief december 2020
De uitverkoop van wetenschap staat meer dan ooit in de schijnwerpers. Ook een nieuw grootschalig onderzoek toont aan hoe slecht het gesteld is met onafhankelijke voedingswetenschap. Bijna één op de acht (196 van 1.461) toonaangevende studies over voeding is verbonden aan het bedrijfsleven. En nog alarmerender: wanneer de voedingsindustrie erbij betrokken is, zijn de onderzoeksresultaten zes keer zo gunstig voor hun eigen belangen, dan in vergelijking met studies zonder inmenging. Ook interessant is dat het overgrote deel van de industrie-inmenging afkomstig is van grote bedrijven – en vooral met betrekking tot bewerkte voedingsmiddelen.
Helaas leidt het zoveelste bewijs niet tot doeltreffende actie. Iedereen erkent het probleem, maar vervolgens gebeurt er niets mee. Daarom heeft foodwatch met de hulp van wetenschappers en professionals een Manifest ontwikkeld. In ons Manifest tegen de uitverkoop van wetenschap stellen we concrete acties voor. Wij willen geen woorden, maar daden! Hoe meer handtekeningen onder het Manifest, hoe meer kans dat onze eisen worden gehoord! Heb jij al getekend? Jouw handtekening kan het verschil maken!
