Opvolger ’t Vinkje ten prooi gevallen aan lobby
De kritiek van staatssecretaris Blokhuis op Coca-Cola, omdat die haar misleidende voedsellogo (Evolved Nutrition Label, ENL) in de Nederlandse supermarkt introduceerde, blijkt achter de schermen eerst overlegd te zijn met de voedingsindustrie. Met behulp van een Wob-verzoek (Wet Openbaarheid Bestuur) kwam foodwatch erachter dat het Ministerie Coca-Cola & Co nog vóór de beantwoording van de Kamervragen hierover, uitnodigde voor een persoonlijk gesprek: ‘Afhankelijk van hoe snel we de afspraak kunnen plannen, kan dit nog voordat de Kamervragen uitgestuurd zijn.’ Zonder de Kamervragen had het Ministerie Coca-Cola geen strobreed in de weg gelegd. Het Ministerie was blijkbaar al meer dan een half jaar op de hoogte van de introductie van ENL in Nederland, maar liet in de correspondentie nooit haar afkeuring blijken. foodwatch: 'Dit belooft niet veel goeds voor de onderhandelingen over het nieuwe voedselkeuzelogo voor Nederland. Het vorige logo ‘het Vinkje’ ging ook al ten onder aan ‘een schijn van belangenverstrengeling', aldus Blokhuis zelf.'
Het Ministerie van Coca-Cola en PepsiCo
Eind dit jaar beslist het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over een nieuw voedselkeuzelogo, dat het ’verwarrende Vinkje’ – ontwikkeld door de voedingsindustrie – moet vervangen. Zo'n voedsellogo moet in één oogopslag duidelijk maken of een product (on)gezond is. Coca-Cola lobbyt al geruime tijd voor de Evolved Nutrition Label (ENL): een logo waarbij zelfs Nutella gezond lijkt. Ze ontwikkelde dit logo met andere voedingsgiganten als PepsiCo, Unilever, Mondelez en Nestlé. Na hevige kritiek besloten de voedingsgiganten ENL tijdelijk op te schorten. Alleen Coca-Cola hield stug vol en drukte, tot grote verbazing van foodwatch, ENL op haar frisdrank in Nederlandse supermarkten. Na een oproep van foodwatch en Kamervragen, zei staatssecretaris Blokhuis de actie van Coca-Cola ‘te betreuren’: ‘Dit logo specifiek op frisdranken geeft een vertekend beeld omdat op de betreffende suikerhoudende frisdrank veel groene kleuren te zien zijn.’
Na het Wob-verzoek (Wet Openbaarheid Bestuur) van foodwatch blijkt echter dat het Ministerie hier al acht maanden eerder van op de hoogte was, volgens mailcorrespondentie met Unilever (Doc. 8, 24/07/2018) en later ook een officiële aankondiging van Coca-Cola (Doc. 43, 23/11/2018). Het Ministerie gaf in haar mailcontact met Coca-Cola enkel te kennen ‘benieuwd’ te zijn naar de overwegingen van het bedrijf (Doc. 43, 24/11/2018). Zonder de Kamervragen had het Ministerie Coca-Cola geen strobreed in de weg gelegd. De kritiek van Blokhuis, die hij beloofde ook rechtstreeks aan het bedrijf te verwoorden, was overigens niet bepaald doortastend: het logo pronkt nog steeds op Colablikjes in de supermarkt.
Bedrijfsleven boven Kamerleden
Uit het Wob-verzoek blijkt dat het Ministerie van VWS Coca-Cola, PepsiCo en de Federatie van de Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI) uitnodigde om de Kamervragen te bespreken, nog vóór die officieel werden beantwoord: om aan te geven ‘wat we van plan zijn voor wat betreft de beantwoording van de Kamervragen’. Kamerleden krijgen blijkbaar geen voorrang op Coca-Cola & Co. ‘Afhankelijk van hoe snel we de afspraak kunnen plannen, kan dit nog voordat de Kamervragen uitgestuurd zijn.’ (Doc 53, 07/02/2019)
En zo geschiedde: het Ministerie zat voor de beantwoording van de Kamervragen samen met PepsiCo, ook lid van het ENL-team. Na de afspraak stuurde PepsiCo nog vlug een lobbymail om de introductie van het ENL-logo in de supermarkt te verdedigen: 'Ik hoop dat dit feit voldoende naar voren komt in de beantwoording van de kamervragen.' (Doc. 55, 18/02/2019). Dit toont aan dat het standpunt van het Ministerie niet werd voorgelegd aan de industrie als ‘definitieve versie’, maar er nog ruimte was voor beïnvloeding.
Lobbyvrij logo
Staatssecretaris Blokhuis gaf in het kader van het preventieakkoord zelf al aan dat het nieuwe logo – in tegenstelling tot het Vinkje – geen schijn van belangenverstrengeling met zich mee mag dragen: ‘Een belangrijk verschil met de organisatie van het Vinkje is dat de uitvoering van het te kiezen logo op onafhankelijke wijze wordt georganiseerd. Bij het Vinkje was dit bij een door bedrijfsleven opgerichte stichting belegd, waardoor een mogelijke schijn van belangenverstrengeling werd gewekt.’ foodwatch roept het Ministerie op de gezondheid van de consument eindelijk voorrang te geven op de belangen van de industrie, en organiseert een petitie richting Blokhuis: ‘Teken nu voor een lobbyvrij voedsellogo!’.
Hieronder de Wob-documenten relevant voor het artikel: