Wereldwijd zijn de voedselprijzen flink gestegen de afgelopen weken. Een ernstige ontwikkeling waar foodwatch zich natuurlijk veel zorgen over maakt. De verhogingen van prijzen van graan en plantaardige oliën zijn helemaal niet zo nodig als de industrie je doet geloven.
Voedsel is geen gokspelletje
Er is genoeg voedsel voor alle mensen op de wereld. De graanvoorraden zijn nog steeds zeer groot en zullen dit volgens prognoses van de FAO komend jaar ook blijven. Hoe kan er met voldoende aanbod dan zo’n prijsstijging zijn? Vanwege de angst voor tekorten wordt er door grote spelers meer graan ingekocht en opgeslagen. Tegelijkertijd wedden grote investeerders op stijgende prijzen in de hoop op snelle winsten. Deze twee ontwikkelingen zorgen er momenteel voor dat de prijzen van granen, zonnebloemolie en andere basisvoedingsmiddelen stijgen.
Dit heeft wereldwijde gevolgen. De Verenigde Naties waarschuwen ook voor de consequenties van landbouwspeculatie en signaleren dat de voedselprijzen het hoogste niveau hebben bereikt sinds 1990. Voor hun Wereldvoedselprogramma hebben zij 50% meer financiële middelen nodig dan in 2019: het gaat om 71 miljoen dollar per maand extra. Dit terwijl ze momenteel al tekortkomen en daarom noodgedwongen de voedselrantsoenen in Syrië en Jemen moesten verlagen. Verdere verlagingen kan mensen de hongerdood in jagen, zo voorspellen de Verenigde Naties.
Het voedselsysteem is verziekt
Op 6 mei publiceerde de internationale organisatie van voedselexperts IPES een speciaal rapport over hoe het zover heeft kunnen komen dat de wereld wéér gebukt gaat onder een voedselcrisis. Volgens de experts is het wereldvoedselsysteem de afgelopen decennia alleen maar kwetsbaarder geworden, ondanks lessen die we geleerd zouden moeten hebben van eerdere voedselcrisissen. Er is onvoldoende ingegrepen door overheden en daardoor zijn de grootste problemen nog altijd:
- De afhankelijkheid van arme landen van een klein aantal voedselexportlanden en -bedrijven;
- De focus van producenten op niet-duurzaam geteelde gewassen en op biobrandstoffen in plaats van voeding voor mensen;
- Speculatie door handelaren;
- Klimaatverandering.
IPES waarschuwt dat wanneer deze elkaar versterkende problemen niet worden aangepakt, hogere voedselzekerheidsrisico’s voor steeds meer regio’s in de wereld het ‘nieuwe normaal’ kunnen worden.
Maatregelen liggen al lang klaar
Wij dringen aan op strenge regulering van landbouwspeculatie. Er is transparantie nodig over wie welke voedselvoorraden heeft. Als dit inzichtelijk wordt gemaakt, dan voorkomt dit de angst voor tekorten. Verder moet de EU dringend grenzen stellen aan speculatie, om het wedden op stijgende prijzen tegen te gaan. Tot nu toe hebben de EU-Commissie en de regering van de VS hierin ernstig gefaald. Al in 2011 riep foodwatch op tot regulering tegen speculatie, met het uitgebreide rapport ‘De Hongerzaaiers’. Met zogenaamde ‘positielimieten’ moet het aantal contracten dat voor speculatieve doeleinden wordt afgesloten worden beperkt.
Beter en strenger overheidsingrijpen is nodig om wereldwijd de voedselzekerheid te kunnen verbeteren. Voedsel is een recht, geen gokspelletje van geldwolven.Directeur foodwatch Nederland
Wat speelt er nog meer?
Ook het informatierecht omtrent ons voedsel is opzijgezet vanwege de oorlog in Oekraïne. Dit conflict wordt gebruikt als alibi door voedselfabrikanten voor het veranderen van recepturen zonder de etiketten te veranderen. Het gaat om duizenden producten waarin zonnebloemolie wordt omgewisseld voor bijvoorbeeld palmolie of raapolie.
Wij eisen volledige transparantie en onmiddellijke informatie over herformuleringen en hun rechtvaardiging: allergenen, herkomst, veranderingen in ingrediënten, hoeveelheden en voedingswaarden. Daarom zijn wij hierover de e-mailactie 'Recht om te weten wat je eet, ook in crisistijd!' gestart.
