Zakt de moed in de schoenen? Je bent niet alleen...

Afgelopen week werden wij een beetje radeloos op het kantoor van foodwatch. Als voedselwaakhond is het een lastige periode om sterk te blijven, omdat de problemen in het voedselsysteem zich maar blijven opstapelen. Het lijkt soms wel alsof we in een neerwaartse spiraal zitten, met crisis op crisis.

Wij strijden voor jouw recht op voedsel maar de voedselprijzen blijven maar stijgen en er komt zo te zien voorlopig geen einde aan. In augustus waren de prijzen voor eten en drinken 13,1% hoger dan vorig jaar. En dit is niet de enige rekening die omhooggaat: de energierekening ligt voor vele Nederlanders inmiddels zo hoog, dat ze een afweging moeten maken tussen warmte of voedsel. Dit is een barre realiteit voor velen van ons.

De consequenties daarvan uiten zich op allerlei verschillende vlakken: mensen kiezen voor goedkoper (vaak ongezonder) voedsel en voedselbanken worden vaker bezocht. Ook zeer ernstige gevallen komen inmiddels voor, zoals een kind van 11 jaar dat op school flauw viel omdat ze thuis geen geld hadden voor eten in het weekend. De situatie voor asielzoekers in Ter Apel is ondertussen zó slecht geworden dat er externe organisaties zijn ingesprongen om mensen te voorzien van genoeg en gezond eten en drinken.

Het zijn vaak dezelfde mensen die aan het kortste eind trekken. In crisistijden wordt de ongelijkheid tussen mensen steeds groter en duidelijker. Het grootste gedeelte van de samenleving gaat erop achteruit. Toch weten mensen aan de top het verhaal altijd om te draaien.

Wij voeren bijvoorbeeld al lang campagne om de btw op groenten en fruit af te schaffen, om gezonde boodschappen voor mensen goedkoper te maken. Terwijl de regering nu eindelijk zegt dit te willen doen, duurt het vervolgens weer een aantal jaar voordat ze het daadwerkelijk doorvoeren. Eerst zouden de computers van de Belastingdienst het niet aankunnen, nu is het “lastig om te bepalen wat groente en fruit precies is” (hier een oplossing namens foodwatch: begin gewoon lekker met allle onbewerkte groente en fruit, en ga over die kleine subgroep van pastasauzen maar een jaar zitten piekeren). Een ding is zeker: belastingverlaging in 2024 is véél te laat, als veel mensen nu al met moeite hun hoofd boven water kunnen houden.

Eenzelfde soort geluid van ‘onmacht’ komt uit de hoek van de supermarkten. De FNV heeft afgelopen maand het kabinet opgeroepen om maximumprijzen voor boodschappen en energie in te voeren, en heeft daarbij gezegd dat “het bizar is dat terwijl mensen verarmen, bedrijven recordwinsten maken en supermarkten prijzen verhogen waar het niet nodig is, alleen maar om hun winstmarges veilig te stellen”. Hierop reageerde Frans Muller, algemeen directeur en voorzitter van raad van bestuur van Ahold Delhaize (met winkels als Albert Heijn, Etos, Gall en Gall en Bol.com):

Goh, dit was dezelfde man die volgens het Ahold Delhaize jaarverslag over 2021 ruim 5.7 miljoen euro heeft gevangen voor zijn positie (in 1 jaar!). 

We horen veel verklaringen voor de hoge prijzen van voedsel: het zou de oorlog in Oekraïne zijn, de gasprijzen, de pandemie, de droogte... De voedselprijzen zijn inderdaad afhankelijk van veel verschillende factoren, maar zoals uitgelegd in onze campagne tegen voedselspeculatie, wordt er te snel gewezen naar een externe factor (in dit geval de Oekraïne oorlog) waar niets aan gedaan zou kunnen worden. En dit geloven wij niet. Als armere mensen onevenredig worden getroffen door de stijging in voedselprijzen, als de boer maar een fractie krijgt van wat wij betalen voor een stuk groente, als de directeur van een supermarktketen 5,7 miljoen kan verdienen in een crisisjaar, is er iets mis in ons voedselsysteem. En hier kunnen we wel degelijk iets tegen doen. Wij houden de overheid, de voedselproducenten, de supermarkten en voedsel profiteurs verantwoordelijk voor hun rol in het voedselsysteem! Wij blijven campagne voeren tot de onderste steen boven ligt, en er precies duidelijk is wie er verdient aan honger. 

Wij begrijpen het als jullie ook moedeloos worden van deze omstandigheden. Maar we willen graag meegeven: geef niet op! Als jouw voedselwaakhond blijven we keihard campagnevoeren! Onze missie is gezond en betaalbaar voedsel voor iedereen en dus zetten we alles op alles voor goede oplossingen en gedegen onderzoek naar de factoren die de prijzen van voedsel opdrijven. 
Zolang er misstanden zijn in de voedselwereld, is foodwatch er, samen met jou!