Er is genoeg voor iedereen!
Voedselzekerheid voor iedereen vraagt om een scala aan moedige maatregelen, maar is voor onze nieuwe leiders vooral een excuus om op korte termijn agro-economische belangen te beschermen.
Voedselzekerheid: twee kanten, 1 medaille
Hoeveel calorieën aan voedsel is er voor iedere wereldburger per dag beschikbaar? Houd je vast, dat zijn er bijna 3000 volgens Our world in data. Veel meer calorieën dan we nodig hebben! En toch lijden er nog steeds meer dan 700 miljoen mensen op de wereld honger, terwijl tegelijkertijd meer dan een miljard van de wereldbevolking obees is. Hoe kan dit? Zowel honger als obesitas zijn twee kanten van dezelfde medaille: voedselzekerheid.
Voedselzekerheid betekent niet alleen dat er voldoende voedsel beschikbaar is voor iedereen, maar ook dat dit voedsel veilig, voedzaam en betaalbaar is en een actief en gezond leven ondersteunt, aldus de definitie van de FAO, de landbouworganisatie van de VN. Voedselgebrek of een overvloed aan ongezond voedsel: beide duiden op een gebrek aan voedselzekerheid.
Veerkrachtige landbouw
Om voedselzekerheid te garanderen is er dan ook een pakket aan maatregelen nodig: voedselverspilling moet minder, handel moet eerlijker, landbouw moet duurzamer en klimaatverandering moet worden bestreden. Onze boeren hebben nu al veel last van extreem weer; droogte en overstromingen bedreigen oogsten. Als er geen maatregelen worden genomen om de landbouw veerkrachtiger te maken en de opwarming van de aarde te stoppen, komt de opbrengst steeds verder onder druk te staan. Geen eenvoudige opgave en één die vraagt om een serieuze lange-termijnaanpak van onze overheid.
Voedselzekerheid: hét nieuwe buzzword
Op het eerste gezicht lijken politici inderdaad enorm begaan met het thema voedselzekerheid: tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van november en de Europese Parlementsverkiezingen afgelopen juni stonden de partijprogramma’s er bol van. Nu het politiek reces voorbij is, gaat de nieuwe regering ook daadwerkelijk aan de slag met voedselzekerheid. Nieuwe minister Femke Wiersma heeft de naam van haar ministerie zelfs herdoopt. Heette dat eerst nog Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, nu zal er Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur op de gevel prijken. Zo belangrijk vindt Wiersma het onderwerp voedselzekerheid, dat voedselkwaliteit er plaats voor moest maken.
Geen gebrek aan voedsel
Maar het blijkt bij nader inzien een holle frase, die voedselzekerheid van Wiersma. Het hoofdlijnenakkoord rept met geen woord over voedselkwaliteit en voedselveiligheid, terwijl dit onmisbare aspecten van voedselzekerheid zijn. De BBB-minister zet niet in op eerlijke voedselprijzen, een gezonde voedselomgeving, verduurzaming van de landbouw en maatregelen tegen klimaatverandering, maar juist op intensivering van productie. En deze ‘hoogproductieve landbouw’ moet zo min mogelijk gehinderd worden door groen beleid, zoals het afbouwen van pesticiden, zo vindt ze.
Waarom kiest de minister voor deze strategie? Er is hier immers geen gebrek aan voedsel, eerder het tegenovergestelde is het probleem, met een overvloed aan ongezond eten om ons heen. Nederland is zelfs het op één na grootste exportland van voedsel ter wereld. Zo werd er vorig jaar circa 1,2 miljoen ton uien geoogst waarvan 92% werd geëxporteerd, en werden er bijna 15 miljoen varkens geslacht, waarvan twee derde voor de export. Fotograaf Kadir van Lohuizen heeft hier onlangs nog een interessante serie over gemaakt.
Consument in de kou
Voeden we dan de wereld met deze inzet op productie? Dit klinkt nobel, maar hiervoor heeft nogal wat moeten wijken: de EU-Pesticidereductiewet is van tafel gegaan en de duurzaamheidseisen van het EU-Gemeenschappelijk Landbouwbeleid zijn geschrapt in naam van voedselzekerheid. Intussen hebben boeren in het mondiale zuiden de grootste moeite hun hoofd boven water te houden en op te boksen tegen de zwaar gesubsidieerde agrarische producten uit Europa. Tot zover de eerlijke handelspraktijken. En het klimaat schiet er ook niks mee op.
Met andere woorden, voedselzekerheid wordt enkel als excuus gebruikt om op korte termijn agro-economische belangen veilig te stellen, terwijl aan de echte problemen die voedselzekerheid bedreigen niks wordt gedaan. Voedselzekerheid blijft zo niets meer dan een cynisch buzzword en de consument staat in de kou.