Krimpflatie en beknibbelflatie zijn misleidend voor consumenten omdat deze praktijken subtiele en soms zeer aanzienlijke prijsstijgingen verbergen. Bij krimpflatie wordt de hoeveelheid van een product verminderd terwijl de prijs per product gelijk blijft of misschien iets kan dalen. Maar de kiloprijs stijgt in verreweg de meeste gevallen aanzienlijk. Bij beknibbelflatie gaat de kwaliteit van de samenstelling van een product achteruit zonder dat dit duidelijk gecommuniceerd wordt. Relatief dure ingrediënten worden vervangen door goedkopere alternatieven.
"Vroeger zaten er vijf plakjes ham in een pakje. Nu vier en betaal je er meer voor"
- Stakende Utrechtse vuilnisman in dagblad Trouw (4 februari 2023)
Beide strategieën spelen in op de verwachting van consumenten dat een verandering aan een product verifieerbaar zou moeten zijn met de winkelprijs, niet in de hoeveelheid of kwaliteit van het product. Volgens Foodwatch en onder meer de Consumentenbond merken heel veel consumenten namelijk vaak niet op dat de inhoud van verpakkingen kleiner worden of dat de kwaliteit afneemt. Dat komt omdat bedrijven maar zelden deze wijzigingen duidelijk aangeven. Dit zorgt ervoor dat consumenten feitelijk meer betalen voor minder product en/of kwaliteit, zonder dat zij bewust de keuze maken voor verkapte prijsverhogingen.
Wanneer de beschuithouder ineens niet meer tot de rand is gevuld...
De praktijken van krimpflatie en beknibbelflatie worden vaak toegepast op basisproducten zoals voedsel, waar consumenten minder gevoeliger zijn voor prijswijzigingen. Immers, iedereen moet iedere dag eten en drinken. Krimpflatie is vanuit consumentenpsychologisch oogpunt bedrieglijk, omdat het vertrouwen in merken kan aantasten wanneer consumenten uiteindelijk de veranderingen wel opmerken. Vaak gebeurt dit thuis, wanneer de houder voor bijvoorbeeld beschuiten ineens niet meer tot de rand is gevuld. Of wanneer een verpakking minder lang meegaat dan gebruikelijk. Dit ondermijnt de transparantie die essentieel is voor eerlijke marktwerking, waarbij consumenten volledige informatie nodig hebben om weloverwogen keuzes te maken.
“Krimpflatie is oplichting van de consument als er niet duidelijk wordt gecommuniceerd over het verschil in prijs en inhoud.”
- Hoofd marketing van Just Eat Takeaway.com tegenover Marketingtribune.nl (22 september 2022 )
De Autoriteit Consument en Markt (ACM) ziet krimpflatie niet als een wettelijke overtreding, maar fabrikanten kunnen volgens de autoriteit bij gewijzigde hoeveelheid van de verpakking wel duidelijker zijn in hun informatie richting consumenten. Foodwatch eist al vanaf onze eerste steekproeven naar krimpflatie middels een protestmailactie van voedselfabrikanten en supermarkten om op de voorkant van voedselverpakkingen heldere informatie te plaatsen over de inhoudsveranderingen.
Zet gewoon 'Nú tijdelijk 50 gram minder!' op de verpakking
Omgekeerd zijn voedselfabrikanten er namelijk als de kippen bij om groots op voedselverpakkingen te vermelden: ‘Nu nog groter formaat’, ‘50 gram extra’ en ‘Sterk in prijs verlaagd’. Vanuit het oogpunt van transparantie en wederkerigheid eist Foodwatch dat ook prijsverhogingen en inhoudsverlagingen duidelijk kenbaar moeten worden gemaakt. ‘Tijdelijk 50 gram minder!’, ‘Door hoge grondstofkosten sterk in prijs verhoogd!’
Dit gebrek aan transparantie is voor Foodwatch onaanvaardbaar. Consumenten worden bewust misleid wat betreft de veranderde inhoud, kwaliteit en de prijs van heel veel vaste voedselproducten die men gewend is te kopen. Zeker in tijden van hoge inflatie is deze praktijk ronduit schandalig te noemen. Om de koopkracht van consumenten te beschermen eist Foodwatch dat er wettelijke maatregelen komen. De online actie waarbij we als voedselwaakhond het CBL en de FNLI oproepen om meer transparantie te tonen is per november 2024 al door 11.300 consumenten ondertekend.
Zowel krimpflatie als beknibbelflatie zorgen voor verborgen prijsstijgingen, waardoor consumenten ongemerkt de dupe worden van hogere kosten en verminderde kwaliteit, wat de eerlijkheid in de consumptiecyclus aantast.
Gouden Windei in teken van krimpflatie en beknibbelflatie
Dit jaar richt onze verkiezing om het meest misleidende voedingsmiddel in de supermarkt zich op producten die zich schuldig maken aan krimpflatie en beknibbelflatie. Deze misleidende trucs worden gebruikt door fabrikanten om dezelfde prijs te vragen voor kleinere verpakkingen of minder inhoud, waardoor consumenten minder krijgen zonder het meteen te merken. Door dit soort misleiding aan de kaak te stellen, wil de organisatie eerlijkheid in de supermarkt bevorderen en fabrikanten aansporen om transparanter te zijn.
Opvallend onopvallend veranderd
Anderhalf jaar jaar na onze dringende oproep om te stoppen met het verkopen van 'minder product voor meer geld' blijkt uit de vele meldingen van verontruste consumenten en ons vooronderzoek voor het Gouden Windei 2024 dat de misleiding door supermarkten en producenten nog altijd gaande is. Vandaar dat Foodwatch de 15e editie van het Gouden Windei dit jaar helemaal gaat insteken door voedselproducten aan de kaak te stellen die ‘opvallend onopvallend’ zijn veranderd de laatste tijd.
Nu de voedselbranche al ruime tijd weigert om meer transparant te zijn, wordt het tijd dat de overheid ingrijpt. Vele tienduizenden consumenten voelen zich namelijk enorm bedonderd door voedselfabrikanten en supermarkten. Zeker omdat die - ook in voor hen economisch lastige tijden - nog altijd omzetstijgingen en zelfs recordwinsten laten zien.
We hebben nog genoeg op ons bord: steun ons!
Foodwatch is een 100% onafhankelijke organisatie die elke overheidsfinanciering of donaties van bedrijven weigert. Zo voorkomen we belangenconflicten! Het zijn jullie donaties die onze vrijheid van meningsuiting en acties garanderen om te onderzoeken, alarm te slaan en dingen in beweging te krijgen. Samen maken we een harde vuist. Hartelijk dank voor je steun!
