Additieven en E-nummers

Dit is het probleem

Als je wel eens voedseletiketten leest in de supermarkt, kom je ze ongetwijfeld tegen: E-nummers. Voedselproducenten voegen deze hulpstoffen of additieven toe aan ons eten en drinken, om het bijvoorbeeld de gewenste structuur, kleur, geur of smaak te geven.

Niet-overdraagbare ziekten zoals hartproblemen, kanker en diabetes type 2 veroorzaken in de EU de meeste sterfgevallen die voorkomen hadden kunnen worden.  Eén van de achterliggende oorzaken van deze ziektes is een ongezond voedingspatroon. Sommige additieven/E-nummers kunnen deel uitmaken van dit gigantische gezondheidsprobleem.

Cocktaileffecten en controversie 

In Europa zijn momenteel 338 additieven in levensmiddelen wettelijk toegestaan. Dit zijn er volgens Foodwatch te veel, omdat de risico's op 'cocktaileffecten' onmogelijk te beoordelen zijn. Additieven kunnen met elkaar interfereren - dat wordt cocktaileffect genoemd. Alleen al het aantal additieven vormt dus een gezondheidsrisico. Het eten en drinken van verschillende en meerdere soorten additieven gedurende de dag kan onze gezondheid in gevaar brengen. Alleen weten we dit niet, omdat er nog nooit goed onderzoek naar is gedaan. Neem een huzarenslaatje, dit product bevat al gauw meer dan 10 E-nummers. Die zijn los van elkaar grondig onderzocht op hun veiligheid en gezondheidsrisico, maar hoe ze met elkaar in jouw lijf acteren, dat weet niemand.

Daarnaast zijn verschillende additieven controversieel, vaak dankzij nieuw wetenschappelijk onderzoek. Ze worden vaak niet direct verboden. De zoetstof aspartaam (E951) wordt bijvoorbeeld veel gebruikt in dranken zoals Coca-Cola Zero en in kauwgom. Maar het is mogelijk kankerverwekkend volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Conserveringsmiddelen nitrieten en nitraten (E249 - E252) worden gebruikt in o.a. ham. De voedselindustrie wil een aantrekkelijk, mooi rossig uiterlijk van hun vleesproducten, grijs en grauw vlees dat koopt geen mens. Maar deze additieven worden in verband gebracht met een wetenschappelijk bewezen risico op (darm)kanker. Dit misleidt niet alleen consumenten, het kan dus zelfs (darm)kanker veroorzaken! Toch zijn deze stoffen nog altijd toegestaan in ons voedsel.

Dit is de stand van zaken

Hoe weet je welke E-nummers mogelijk risico's met zich meebrengen en welke niet? Soms is het duidelijk. Een aantal azokleurstoffen kunnen hyperactiviteit bij kinderen veroorzaken en versterken mogelijk astma-aanvallen en allergische reacties. Andere E-nummers staan ter discussie.  De Europese voedselveiligheidatoriteit (EFSA) kan helaas niet 100% garanderen dat een E-nummer veilig is. Vaak duiken na verloop van tijd nieuwe studies op die aanleiding zijn voor een ander oordeel. Tussen 2007 en 2017 zijn er 40 van de toegestane en veilig geachte E-nummers alsnog verboden geworden.

Wat wil Foodwatch?

Als een E-nummer niet bewezen veilig is, dan moet de overheid het simpelweg verbieden. Het kan niet zo zijn dat E-nummers, waarvan bekend is dat ze mogelijke schadelijke bijwerkingen hebben, nog steeds zijn toegestaan op de Europese markt. Dit druist in tegen het voorzorgsbeginsel dat is verankerd in EU-wetgeving. Dat is heel duidelijk: als een product (mogelijk) schadelijke gevolgen met zich meebrengt, wordt een E-nummer niet toestaan en hoeven overheden niet te wachten op sluitende wetenschappelijke zekerheid.

Foodwatch voert al langer actie tegen E-nummers die schadelijk voor de gezondheid kunnen zijn. Zo hebben onze Franse collega’s inmiddels al meer dan 500.000 handtekeningen opgehaald tegen de additieven E249 (kaliumnitriet), E 250 (natriumnitriet), E251 (natriumnitraat) en E252 (nitraat) kalium in vlees dat potentieel kankerverwekkend kan zijn. Er is inmiddels strenge wetgeving in de maak in Frankrijk. In Nederland en Europa hebben we jaren campagne gevoerd tegen de witte kleurstof titaniumdioxide (E171), ook wel titaandioxide genoemd. En met succes, sinds augustus 2022 mag E171 niet meer in nieuwe voedingsmiddelen worden gebruikt dankzij een verbod van de Europese Commissie.

Dit is de oplossing

Het is hoog tijd om ons voedsel op te schonen! Daarom eist Foodwatch een verbod op levensmiddelenadditieven die mogelijk gevaarlijk zijn voor de menselijke gezondheid, die onnodig zijn of misleidend voor consumenten. Omdat er onvoldoende onderzoek is gedaan naar mogelijke cocktail- of cumulatieve effecten van additieven, pleit Foodwatch voor een minimaal gebruik en goedkeuring van additieven.  In de biologische sector zijn bijvoorbeeld maar 56 additieven toegestaan (en niet 338). Hiermee is ook een volledig voedselaanbod te produceren.

Verbieden, verlagen, vermelden

Het is de hoogste tijd om ons voedsel op te schonen! Daarom eisen we als Foodwatch een verbod op alle levensmiddelenadditieven die a) potentieel schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid, b) onnodig zijn of c) consumenten misleiden. Omdat er onvoldoende onderzoek is gedaan naar de mogelijke cocktail- of cumulatieve effecten van additieven, pleit Foodwatch voor minimaal gebruik en goedkeuring van additieven.

Er zijn drie stappen nodig - die noodzakelijk maar misschien niet eens voldoende zijn - om tot een verbeterde aanpak van additieven in de EU te komen:

• Verbied onmiddellijk de meest dubieuze additieven op basis van het voorzorgsprincipe.
• Verlaag de totale hoeveelheid toegestane additieven om het mogelijke cocktaileffect te minimaliseren.
• Zorg ervoor dat additieven zodanig worden vermeld op het etiket dat consumenten ze makkelijk kunnen identificeren. Het juiste E-nummer én de naam van de stof moeten wat ons betreft altijd in de ingrediëntenlijst worden vermeld.