Normen voor vervuiling vis met gevaarlijk kwik toch niet versoepeld

De Europese Commissie heeft haar plan voor de versoepeling van de voedselveiligheidsgrenzen voor kwik in vis ingetrokken. In 2015 stelde zij voor om het maximaal toegestane kwikgehalte voor roofvissen te verdubbelen omdat in de praktijd de normen bij deze vissen vaak werden overschreden. Zo zou de visserijsector grotere hoeveelheden van zijn verontreinigde vangst alsnog legaal op de markt kunnen brengen. Bijna 80.000 ongeruste burgers deden mee aan de e-mailactie van foodwatch om dit ongezonde voorstel van tafel te krijgen. Met succes, zo lijkt het. De huidige voedselveiligheidsnormen voor kwik in vis blijven voorlopig gehandhaafd<link typo3 modlink of>

Milieuvervuiling op ons bord

Er ligt letterlijk een groot milieuprobleem op je bord als je weleens een vis zoals zwaardvis, tonijn en makreel eet. Deze vissoorten bevatten namelijk vaak hoge gehaltes giftig kwik. Kwik is een zwaar metaal dat zeer giftig is voor de mens. Het komt bijvoorbeeld door de uitstoot van kolencentrales en door chemische bestrijdingsmiddelen in de lucht, bodem en het oppervlaktewater terecht. Uiteindelijk komt dit zware metaal zo in zee, waar vissen dit opnemen in hun weefsel. Zeker bij roofvissen, die zich aan het einde van de voedselketen bevinden, hoopt dit kwik zich tot risicovolle hoeveelheden op. Wanneer mensen roofvissen eten, worden ze dus ook blootgesteld aan deze gevaarlijke stof.

En dat kan zeer schadelijk zijn voor je gezondheid. Kwik kan de ontwikkeling van foetussen beschadigen, zenuwschade bij volwassenen veroorzaken en het immuunsysteem aantasten. Het eten van bepaalde vissoorten zoals tonijn, paling, makreel, snoek en zwaardvis wordt door het Voedingscentrum al afgeraden aan zwangere vrouwen. Maar in plaats van het milieuprobleem aan te pakken, dreigde Europa om de volksgezondheid op te laten draaien voor de kwikvervuiling.

Economisch gewin ten koste van onze gezondheid

In plaats van de milieuvervuiling aan te pakken, stelde de Europese Commissie in 2015 voor om het maximaal toegestane kwikgehalte voor roofvissen te verdubbelen: van één tot twee milligram per kilogram vis. Zo zou de visserijsector grotere hoeveelheden van zijn verontreinigde vangst legaal op de markt kunnen brengen. Uit studies van de Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) bleek dat in 2015 al ongeveer de helft van de vangst van vissen zoals zwaardvis en tonijn aanzienlijk meer kwik bevatte dan de wettelijk norm toestond, en dus niet verkocht mocht worden.

Er werd hard gelobbyd om de grenswaarden – bedoeld om burgers te beschermen – te versoepelen om zwaar vervuilde vis tóch te kunnen verkopen. Maar na een jarenlange strijd tussen de economische belangen van de visindustrie enerzijds en het publieke belang van een goede volksgezondheid anderzijds, heeft de Europese Commissie bij gebrek aan steun nu dan eindelijk dat ongezonde voorstel ingetrokken. De maximale kwikgehalten voor sommige vissoorten zijn namelijk al aanzienlijk hoger dan voor andere voedingsmiddelen. Verdere versoepeling van de grenswaarden zou absoluut onverantwoordelijk zijn geweest, aangezien zwangere vrouwen en met name jonge kinderen juist veel consequenter tegen dit zware metaal moeten worden beschermd.

Milieuvervuiling nu aanpakken

foodwatch is  opgelucht dat de verdere versoepeling van de grenswaarden voor kwik nu van tafel is. Maar er is veel meer actie nodig om de vervuiling van ons milieu én daarmee ons voedsel tegen te gaan. De Europese Unie had natuurlijk niet eens mogen voorstellen om onze veiligheidsnormen te versoepelen, maar gewoon moeten inzetten op een forse vermindering van de vervuiling van ons milieu. Dát is de oorzaak van het probleem, en een veel gezondere oplossing. De EU moet alles doen wat in haar vermogen ligt om blootstelling aan dit giftige metaal te verminderen, door bestrijdingsmiddelen met zware metalen te verbieden en kwikemissies van kolencentrales een halt toe te roepen.

foodwatch zal dit soort voorstellen voor versoepeling van onze voedselveiligheidsstandaarden scherp in de gaten blijven houden. Want dit is zeker niet het enige voorbeeld waarbij het voorzorgbeginsel – dat onze gezondheid en ons milieu voorrang geeft boven economisch gewin – ruw aan de kant geschoven dreigde te worden.

Bronnen en meer informatie:

• Europese Commissie: Summary report of the Standing Committee on Plants, Animals, Food and Feed (p. 3)
• Expert Committee van de Europse Commissie: Working paper over limieten voor kwik in vis (over de verkoopbaarheid van verontreinigde vis, zie blz. 7.)
• Foodwatch: Meer informatie over de gezondheidsrisico’s van kwik in vis