In 2021 waren rozijnen nog zwaarder besmet met pesticiden dan de jaren daarvoor. Er zijn zelfs veelvuldig sporen van illegale middelen op gevonden. Ondanks gezondheidsrisico’s is er niet opgetreden door de NVWA. Dat blijkt uit nieuw onderzoek naar de controlecijfers van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) over het jaar 2021. Zoals elk jaar vragen we deze cijfers op om te analyseren hoe het ervoor staat met gifresten op ons groente en fruit. “Het zijn schrikbarende resultaten die heel duidelijk maken dat er rigoureuze ingrepen nodig zijn om ons voedsel veilig en eerlijk te maken. Supermarkten en overheden moeten nu eindelijk eens hun verantwoordelijkheid nemen.” aldus campaigner Anke Bakker van Foodwatch.
Rozijnen gifcocktails
De cijfers laten zien dat rozijnen vorig jaar een record hebben gebroken als het gaat om verontreiniging met pesticiden. Het gemiddeld aantal gifresten per monster was 18,6 en op één monster van de Jumbo werden maar liefst 39 soorten resten gevonden. Vorig jaar brachten we ook al nieuws over vervuilde rozijnen. De besmetting was toen al hoog, met een gemiddeld aantal gifstoffen van 10,8. Het maximumaantal aangetroffen gifstoffen in één monster was toen 30. In 2021 is de situatie dus nog meer verslechterd. Er waren in 2021 ook gezondheidsrisico’s, maar omdat ze niet overeenkwamen met handhavingsnormen is er niet opgetreden door de NVWA.
Omdat de veiligheidsnormen alleen iets zeggen over de individuele residuen, wordt er geenszins rekening gehouden met stapeleffecten van gifmixen. Dit terwijl verschillende resten elkaar gevaarlijk kunnen versterken. Foodwatch slaat ook dit jaar alarm om deze gebrekkige veiligheidsberekeningen en doet wederom een beroep op supermarkten om rozijnen met gifcocktails uit de schappen te weren.
Supermarkten doen hier niks tegen
Geen enkele supermarkt neemt actie tegen gifcocktails op rozijnen, ondanks onze eerdere waarschuwingen. Een aantal supermarkten heeft in het verleden wel eisen gesteld over het maximaal aantal residuen dat er in vers fruit mag zitten. ALDI en LIDL hanteren een maximum van 5 en Albert Heijn legt de limiet op 3 bestrijdingsmiddelen per versproduct*. Vanwege de mogelijke gezondheidsrisico’s door combinatie-effecten zouden alle supermarkten dergelijke eisen moeten instellen en ook moeten toepassen op al het gedroogd fruit, waaronder rozijnen. De afspraken met telers moeten tot doel hebben om landbouwgif helemaal te verbannen.
We roepen supermarkten bovendien op om in de winkel bij de schappen actief te communiceren over het (gebrek aan) beleid rondom pesticiden. Anke Bakker: “Welke eisen stellen supermarkten qua teelt en residuen? De consument heeft recht op deze informatie, om een weloverwogen keuze kunnen te maken.”
*Update april 2023: uit onderzoek van Radar blijkt datAlbert Heijn geen maximale aantallen meer hanteert. De ALDI is voornemens vanaf juli 2023 hun maximum ook door te trekken naar gedroogd fruit, inclusief rozijnen.
Illegale middelen gevonden
Op 18 rozijnenmonsters zijn in totaal 73 keer residuen gevonden van pesticiden die verboden zijn in EU-landbouw. Het gaat om 15 verschillende soorten illegale middelen. Deze rozijnen werden verkocht door Albert Heijn, ALDI, Jumbo, Lidl en Plus. Ondanks dat Europa deze middelen in de eigen landbouw heeft verboden, wordt de import van producten die hiermee zijn geteeld buiten de EU wel toegestaan. Foodwatch wil dat dit stopt, want Europa blijft er anders aan meewerken dat arbeiders in de druiventeelt in andere landen worden blootgesteld aan bewezen schadelijke middelen. Daarbij belanden de gifresten alsnog op het bord van Nederlandse consumenten.
Foodwatch wijst erop dat verboden bestrijdingsmiddelen zelfs nog steeds door EU-lidstaten worden geproduceerd voor de export naar andere werelddelen. “Het is moreel totaal verwerpelijk dat we deze dubbele standaard hanteren. Europa kan dit met geen mogelijkheid goedpraten en moet hier een einde aan maken”, zo verwoordt Anke Bakker. Foodwatch strijdt al jaren tegen deze grote gifroute. Onze e-mailactie hiertegen is inmiddels al meer dan 79.000 keer getekend.
Heb jij nog niet getekend? Stuur dan nu een protestmail naar pesticidenproducenten Bayer, BASF en Syngenta om te eisen dat ze stoppen met deze schadelijke praktijken en laat de Europese Commissie weten dat je een exportverbod wil!
Biologische rozijnen ook niet schoon, maar enige alternatief
De NVWA doet zelden metingen bij biologische rozijnen, maar de 11 metingen van de afgelopen vier jaar laten wel een merkwaardig beeld zien. Gemiddeld werden er alsnog 0,7 gifresten per meting gevonden. Het ging om een totaal van 8 residuen, waarvan geen een is toegestaan bij biologische landbouw en 5 zelfs illegaal zijn in de EU landbouw. Of deze producten misschien ten onrechte biologisch zijn gecertificeerd, is door de NVWA niet verder onderzocht.
In vergelijking met gangbare rozijnen zijn biologische rozijnen alsnog vele male schoner. Zolang de politiek en supermarkten onvoldoende strenge eisen stellen aan het bestrijdingsmiddelengebruik, raadt Foodwatch consumenten aan om zoveel mogelijk biologische rozijnen te kopen.
Aanpak bij de bron: landbouw zonder pesticiden
Duidelijk is dat rozijnen nog steeds niet schoon zijn, ondanks alle op papier gestelde ambities van de EU om het pesticidengebruik te verminderen. Eerder dit jaar presenteerden wij het rapport ‘Locked-in pesticides’ over hoe de Europese landbouw gevangen zit in het destructieve pesticidensysteem en wat ervoor nodig is om uit deze houdgreep te komen. In het rapport wordt een exit-strategie beschreven per gewas waarmee het mogelijk is om in 2035 helemaal pesticidenvrije landbouw in de EU te realiseren. Daarvoor is drastische hervorming van Europees en nationaal landbouwbeleid nodig. Lees hier meer over het rapport en onze strategie naar pesticidenvrije landbouw.
