Er is weer veel te doen over onze gezonde leefomgeving
Het is waarschijnlijk niemand ontgaan dat de discussie over de btw-verlaging op groente en fruit weer flink is losgebarsten. Twee weken geleden bracht onderzoeksbureau SEO een rapport uit (opgesteld in opdracht van het kabinet), waarin ze stellen dat er allerlei praktische en juridische bezwaren zijn tegen de verlaging, waardoor het niet haalbaar zou zijn en daarnaast nauwelijks effect zou hebben.
Onze tegenreactie
Verschillende maatschappelijke organisaties en personen, waaronder o.a. Gemeente Amsterdam, GGD, Unicef, een veelvoud aan artsen en onderzoekers, én natuurlijk Foodwatch, hebben daarop een opiniestuk naar buiten gebracht. Het is wat ons betreft namelijk wel degelijk noodzakelijk dat gezond voedsel goedkoper wordt! Mede dankzij deze gebundelde krachten zien we dat het gesprek over de btw-verlaging afgelopen week weer de goede kant op is gekanteld. Het opiniestuk heeft veel aandacht gekregen, zowel in geschreven pers als op radio, TV en social media. Ook prettig was het toevallig gelijktijdig getimede artikel van fiscalist Fons Overwater in het Financieel Dagblad.
Waar in eerste instantie het rapport van SEO door bijna alle pers zonder kritische noot werd overgenomen, is er door onze gezamelijke inspanning ineens een ander geluid gekomen. Inmiddels zijn er zelfs kamervragen gesteld naar aanleiding van het opiniestuk.
>> Lees hier ook ons position paper "alle btw'tjes helpen" voor het rondetafelgesprek op 12 juni 2023 in de Tweede Kamer.
Dat het rapport in twijfel wordt getrokken, wordt niet door iedereen in dank afgenomen. Vast niet zo toevallig getimed kwam het Ministerie van Financiën deze week dan ook naar buiten met een evaluatie over lage btw tarieven in het algemeen. Daarin wordt gesteld dat een verlaagd btw tarief op voedingsmiddelen 'wel doeltreffend, maar niet doelmatig is'. Mooie woorden, maar wat willen ze nou eigenlijk zeggen? Oké, misschien werkt deze maatregel niet nivellerend tussen arm en rijk. En misschien is er, als je alleen deze maatregel inzet, geen enorme toename van verkoop van gezond eten ten opzichte van ongezond eten. Maar gezond eten wordt wél goedkoper, en in een tijd waarin alles alsmaar duurder wordt en gezond voedsel steeds minder toegankelijk, is dat echt van noodzakelijk belang.
Doelmatig of doeltreffend?
De evaluatie over lage btw tarieven is het nieuwste wapen in de strijd tegen een btw-verlaging. Want dat het kabinet een strijd voert, daar kunnen we niet omheen. Ruim een jaar na het coalitieakkoord, na aangenomen moties en maatschappelijke druk, zijn ze nog steeds niet in staat om de btw-vrijstelling op groente en fruit in te voeren. Er zijn genoeg internationale voorbeelden om van te leren, maar verder dan de vraag wat precies verstaan moet worden onder groente en fruit komen ze niet. Wij vermoeden dat het mislopen van inkomsten voor de overheid de werkelijke reden is om deze afgesproken maatregel te traineren en rekken.
Het evaluatie rapport twijfelt niet aan dat een laag btw tarief op voedingsmiddleen de belastingdruk van minder draagkrachtigen verlicht, of dat het de basisbehoefte aan voedsel ondersteunt. Daarmee is het doeltreffend. Maar het rapport stelt daarnaast dat de maatregel 'niet doelmatig' is, omdat deze niet nivellerend zou werken. Hoge inkomens zouden meer profiteren, omdat die meer uitgeven aan voedsel. Maar wij beweren natuurlijk ook helemaal niet dat een btw-vrijstelling op groente en fruit een oplossing is voor vermogensongelijkheid. Wij stellen, dat er een gezonde voedselomgeving nodig is, dat daarvoor een pakket aan maatregelen nodig is (waaronder de btw-vrijstelling), en dat het belangrijk is dat groente en fruit voor iedereen betaalbaar zijn (wat nu niet zo is).
Het is erop of eronder
Staatssecretaris van Rij geeft aan voor Prinsjesdag met een reactie te komen. De keuze voor wel of geen btw-vrijstelling gaat een grote rol spelen in de begroting voor het komende jaar. Het is erop of eronder, nú is het moment voor het tegengeluid. Wij zullen binnenkort onze bijna 125.000 handtekeningen gaan aanbieden om duidelijk te maken dat die btw-vrijstelling er écht moet komen.
Je kan de petitie hier ondertekenen.