Kindermarketing

Dit is het probleem

De Wereld Gezondheidsorganisatie wint er geen doekjes om: A) Een aanzienlijk deel van de kindermarketing betreft ongezonde producten, die het risico op overgewicht en bijhorende ziekten verhogen. B) Kindermarketing beïnvloedt de voedingsvoorkeuren, koopverzoeken en consumptiepatronen van kinderen. C) Om de gezondheid van kinderen te beschermen, moet de marketing aan banden worden gelegd.

Kindermarketing is alles wat producenten inzetten om (jonge) kinderen te verleiden tot de aankoop van een product, of daar om te zeuren bij volwassenen. De voedselindustrie maakt hier op grote schaal gebruik van. Openlijk, via reclame op tv en in de winkel. Maar ook verborgen, via online spelletjes, influencers of de sponsoring van evenementen. Kinderen zijn in de afgelopen decennia uitgegroeid tot een hele belangrijke doelgroep voor voedselfabrikanten. Hoe jonger zij consumenten aan hun merk weten te binden, hoe groter de kans dat zij als volwassenen nog steeds voor dat product kiezen. Daarom volgen speciale kindermarketeers kinderen online, scannen hun gedrag, schakelen psychologen in en stellen zo gedetailleerd mogelijke, persoonlijke kindprofielen samen.

Lees hier ons rapport over kindermarketing (2014) >>  

Dit is de stand van zaken

De voedselindustrie wijst steeds op de 'eigen verantwoordelijkheid' van ouders, maar daar valt héél wat op af te dingen. Natuurlijk besluiten ouders zelf welke producten ze kopen, maar een gezonde keuze wordt ze wel enorm moeilijk gemaakt. Ouders en kinderen zijn geen partij voor de miljardenbudgetten die voedselbedrijven wereldwijd uitgeven aan de gerichte kindermarketing van ongezonde producten.  

Onderzoek naar kindermarketing in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid toont aan dat Nederlandse kinderen “op verschillende manieren in aanraking komen met reclame voor voedingsmiddelen”. De redenen zijn: omdat het volgens de huidige regels gewoon is toegestaan, de regels niet altijd helder zijn en voedingsfabrikanten de regels niet respecteren. Het is dus duidelijk dat er betere regulering moet komen. Momenteel mag de voedingsindustrie zelf criteria opstellen om te bepalen welke marketing is toegestaan, via ‘zelfregulering’. Zoals te verwachten valt, beschermen deze criteria kinderen veel te weinig. Volgens de industrie is er echter “geen draagvlak” voor stengere marketingregels. Zelfregulering volstaat niet om ongezonde kindermarketing tegen te gaan.  Op basis van dit rapport zijn we de campagne "Beteugel het reclame-monster" gestart.

Voor de tweede kamer verkiezingen in maart 2021 lanceerde we onze campagne "Offensief voor onze gezondheid" waarin we o.a. opriepen om alle vormen van ongezonde kindermarketing te verbieden (onder de 18 jaar). Helaas is  er geen verbod in het regeerakkoord gekomen maar is de bal wel gaan rollen: “We beschermen kinderen extra tegen niet-passende ‘online’ reclame en kindermarketing, geven ze het recht om niet gevolgd te worden en geen dataprofielen te krijgen.”. 

In september 2022 heeft onderzoeksbureau Panteia in opdracht van Foodwatch een rapport uitgebracht over de werking van de Reclamecode en de bescherming die de code aan de consument biedt. Uit dit rapport blijkt dat consumenten niet altijd goed worden beschermd tegen (al dan niet misleidende) reclame voor ongezonde voedingsmiddelen. Zowel de scheve verhoudingen bij de totstandkoming van de reclamecode voor voedingsmiddelen (RvV) als het reactieve toezicht erop, zorgt voor onvoldoende bescherming en leidt in de praktijk tot situaties waarin zowel volwassenen als kinderen mogelijk op een onverantwoorde manier worden verleid om producten te kopen die schadelijk zijn voor hun eigen gezondheid. We hebben dit rapport ook naar de comissie voor VWS gestuurd om mee te nemen in het algemeen overleg leefstijlpreventie debat op 8 december 2022.

Lees hier de samenvatting >>> 
Lees hier het hele rapport >>> 

Vóór het uitkomen van dit rapport hebben we succesvol verschillende klachten ingediend bij de Reclame Code Comissie (RCC) op het gebied van kindermarketing. Zo moest Voedselproducent FruitFunk van de RCC meerdere verpakkingen waarop ze nog altijd de bekende kinderidolen Paw Patrol en Peppa Pig hadden staan aanpassen of uit de markt halen. Daarnaast mag ook de McDonald's geen reclame maken met kinderidolen, ook niet op Instagram of op de website. De focus van deze klacht lag op het grijsgebied zoals het aanbieden van cadeautjes en advertenties bij influencers die populair zijn bij kinderen. Helaas wilde de RCC zich niet uitspreken rondom grijsgebied kindermarketing. In juli 2022 is de mediawet aangescherpt en zijn er iets strengere regels opgesteld rondom kindermarketing en ongezonde voeding. Helaas is ook hier nog steeds genoeg ruimte voor producenten om grijze gebieden op te zoeken, bovendien zijn de regels ingewikkeld en verwarrend.

Omdat wij heldere en strengere wetgeving eisen en ernstige vraagtekens zetten bij de effectiviteit van de RCC omtrent kindermarketing zullen wij het falen - zolang de RCC ons enige noodmiddel  is -  blijven aantonen. 

Wat wil Foodwatch?

Foodwatch vindt het hoog tijd dat de overheid zélf de verantwoordelijkheid neemt voor de gezondheid van haar jongste burgers. We moeten de voedselindustrie een halt toeroepen en voor onze kinderen een gezonde toekomst waarborgen. Foodwatch eist daarom een strenge wet tegen kindermarketing voor ongezonde voedingsmiddelen tot 18 jaar. En wel nú!