Klachtprocedure tegen vanillevla zonder vanille

foodwatch start een klachtenprocedure bij de Reclame Code Commissie tegen vanillevla zonder vanille. De klacht volgt op een reportage hierover in AVROTROS Radar vanavond. Verschillende producten die “vanillevla” heten zijn gemaakt zonder enige vanille. Veelal zit er slechts (kunstmatig) aroma in met vanillesmaak. foodwatch vindt het misleidend en in strijd met de wet om het product dan “vanillevla” te noemen. Desondanks is dit al jaren praktijk, mede omdat de toezichthouder op deze regels, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), naar eigen zeggen meldingen over consumentenmisleiding niet direct in behandeling neemt omdat er geen sprake is van risico’s voor de volksgezondheid. foodwatch vindt dit onaanvaardbaar: “Als consument heb je het recht op bescherming tegen misleiding, maar je krijgt die niet. Fabrikanten denken er mee weg te kunnen komen. Dat moet nu echt stoppen.”

Papieren regels – in praktijk

In Europa is het verboden consumenten te misleiden rond voedsel. Dit is vastgelegd in de zogenaamde Etiketteringsverordening (verordening (EG) nr.1169/2011), met name in artikel 7. Over de vraag wanneer iets misleidend is, kan echter discussie bestaan. De NVWA stelt op haar website over misleidende productnamen: “De productnaam of de afbeelding op een verpakking of etiket hoeft niet exact overeen te komen met de inhoud van het product. Maar zowel de productnaam als een afbeelding moet zodanig gekozen zijn dat de consument niet wordt misleid. Zo zal een product met de benaming 'zalmsalade' ook daadwerkelijk zalm als ingrediënt moeten hebben.” Tegelijkertijd stelt zij over de handhaving op deze regels: “Meldingen over misleiding neemt de NVWA niet direct in behandeling omdat er geen sprake is van risico’s voor de volksgezondheid.” De vele misleidende producten in het winkelschap – het geldt lang niet alleen voor vanillevla – zijn het resultaat van het jarenlang door de vingers zien van dit gesjoemel. Fabrikanten denken er mee weg te kunnen komen. foodwatch wil met deze procedure een begin maken om deze misleiding te beëindigen.

Vanillevla zonder vanille is geen uitzondering

Fabrikanten kiezen vaak prachtige namen voor hun producten van chique en dure ingrediënten die er vervolgens amper of zelfs helemaal niet in zitten. Zo bevat Lipton Matcha ijsthee slechts 0,007% matcha. Spa duo framboos-braam, bevat weliswaar 15% vruchtensap maar amper de genoemde vruchtensoorten:  0,07% framboos, 0,02% braam. Zonnatura 20 kruiden oplosthee bevat slechts 1,5% kruidenextract, ofwel gemiddeld minder dan 0,1% per kruid. Het is vooral suikers (92%) en aroma’s  van kruiden. In sommige vanillevla zit in het geheel geen vanille, zoals bij Optimel vla Vanille waarin de vanillesmaak slechts uit een aroma komt.

Teekanne rechtszaak niet opgevolgd

In 2015 leek een uitspraak van het Hof van Justitie van Europa de discussie over misleidende producten in een stroomversnelling te brengen. De fabrikant Teekanne had een frambozen- en vanillesmaak thee op de markt waar op de verpakking sterk de indruk werd gewekt dat het product ook framboos en vanille bevatte. Dit was echter niet zo. Het Europees hof veroordeelde dat als misleidend en daardoor onwettig ondanks dat op de ingrediëntenlijst correct stond vermeld wat er in de thee zat. Tot dan toe gingen fabrikanten van de ‘labelling doctrine’ uit: als de ingrediëntenlijst correct is mag je een andere indruk wekken over wat  er in het product zit op de rest van de verpakking. De uitspraak leek vergaande consequenties te hebben, oordeelden ook juristen. Drie jaar later concludeert foodwatch echter dat er met de uitspraak amper iets is gebeurd: voedselfabrikanten blijven consumenten misleiden. De NVWA kijkt vooral toe. In 2016 kwam het kabinet met het actieplan etikettering van levensmiddelen dat echter amper tot actie leidde. Het plan zal in 2019 worden geëvalueerd.